عبدالحمید ساجدی پور - مربی، گروه عمران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آبدانان، آبدانان، ایران
نجف هدایت - دانشیار، گروه کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول، دزفول، ایران
سید رضا صادقی نژاد - دانشجو، گروه عمران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک، ایران

پدیده ترسیب مواد رسوبی در رودخانه ها و کانال ها را می توان در زمره یکی از پدیده های حایز اهمیت در مبنی هیدرولیک بشمار آورد که تبعات جدی را بر عملکرد سازه های آبگیر جانبی بدنبال داشته و می توان یکی از چالش های مهم را در مدیریت بهره برداری و نگهداری پایدار از این سازه ها ایجاد نماید. هدف از پژوهش حاضر، مطالعه تحلیلی روند ترسیب در آبراهه ها از یکسو و برآورد میزان بار رسوبی در کانال های بتونی با استفاده از نرم افزار شارک از سوی دیگر می باشد. به همین منظور محور مطالعات حاضر، مقایسه هیدرولیکی کانال تغذیه ایستگاه پمپاژ سبیلی و کانال غرب دز در منطقه دزفول بزرگ بوده تا با شناخت عوامل موثر در رسوب گذاری راهکارهای مناسب بمنظور بهبود بهره وری از منابع آب تجدید شونده در اراضی آبخور را بتوان ارایه نمود. روش کار استفاده از داده های مشاهداتی مرتبط با هیدرولیک رسوب ( ایستگاه هیدرومتری دست مشان دزفول ) در بازه ی 6 کیلومتری از کانال اصلی سبیلی با استفاده از مدل نرم افزار شارک بوده تا غلظت مواد معلق و بستر پیش بینی گردد. نتایج نشان از ورود حجم قابل ملاحظه ای از بار رسوبی در کانال غرب بوده که دلیل آن را می توان غیاب یک حوضچه رسوب گیر و ثقلی بودن جریان در سازه آبگیر آن تفسیر نمود. این در حالی است که وجود حوضچه رسوبگیر قبل از ایستگاه پمپاژ سبیلی، باعث کاهش حجم قابل توجهی از بار رسوبی می گردد. لذا ایجاد سازه ترسیب در بالادست آبگیر غرب، می تواند از ورود رسوبات به شبکه آبیاری و زهکشی تا حد قابل ملاحظه ای جلوگیری بعمل آورده و مشکلات بهره برداری و نگهداری از سازه های پایین دست را کاهش نماید. این امر نه تنها در پایداری فیزیکی بلکه ضمن کاهش هزینه های بهره برداری، عملکرد این سامانه ها را بهبود داده که به نوبه ی خود پایداری سیستم های انتقال و توزیع آب را نیز تضمین خواهد نمود.

کانال اصلی منطقه سبیلی، کانال غرب دز، نرم افزار Sharc