خسرو غربالی - دانشجوی ارشد گروه مهندسی علوم آب، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
علی عصاره - استادیار گروه مهندسی علوم آب، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
مهدی اسدی لور - استادیار گروه مهندسی علوم آب، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

این تحقیق جهت تعیین تاثیر استفاده از فیلتر مصنوعی در کاهش میزان هزینه های طرح نسبت به فیلتر طبیعی در کشت و صنعت سلمان فارسی انجام شد. برآورد هزینه تمام شده فلیتر مصنوعی و فیلتر طبیعی براساس فهرست بهای آبیاری و زهکشی سال 94 انجام شد. آزمایشات موردنظر در خصوص کنترل شوری در دو گونه از مزارع کشت و صنعت سلمان فارسی با عناوین مزرعه آزمایشی و مزارع منتخب انجام گرفت. از مزرعه آزمایشی جهت ارزیابی شوری خاک در حالت عدم استفاده از فیلتر و از مزارع منتخب جهت تحولات شوری خاک در حالت استفاده از فیلتر شن و ماسه و فیلتر مصنوعی استفاده گردید. مزارع منتخب در زون 4 واحد کشت و صنعت سلمان فارسی قرار گرفته و شامل: مزارع R6-22, R6-2, R12-5 و R12-19 بودند. در مزرعه آزمایشی، آزمایش های موردنظر در 3 تیمار و 3 تکرار جمعا در 9 قطعه انجام شد. در هر تیمار 3 رشته زهکش زیرزمینی نصب گردید که 2 رشته کناری به عنوان حایل در نظر گرفته شد و زهکش میانی به عنوان زهکش آزمایشی مورد اندازه گیری واقع گردید. برای سهولت آبیاری، هر قطعه آزمایشی ( زمین مربوط به هر تیمار در هر تکرار) به کرت هایی به عرض 90 و طول 120 متر تقسیم شد. در مزرعه آزمایشی تیمارهای زهکشی زیرزمینی عبارت بودند از : تیمار C: لوله های زهکش با پوشش از نوع سنتتیک PP450، تیمار D: لوله های زهکش با پوشش از نوع شن و ماسه و تیمار E: لوله های زهکش بدون پوشش. تلاش بر این بود که در هر نوبت آبیاری، تمام کرت های مربوط به یک قطعه آزمایش حتی الامکان بصورت یکجا آبیاری شود. عمق آبیاری در هر نوبت 25 سانتی متر در نظر گرفته شد. در طول مدت آزمایش 14 بار آبیاری با عمق معادل 3/5 متر صورت گرفت. لازم به ذکر است زمین در مزارع آزمایشی بصورت نکاشت ( بدون کشت گیاه) آبیاری شد. به منظور تعیین شوری خاک منطقه، در 10 نقطه از مزارع منتخب، نمونه های دست خورده برداشت گردید. این نمونه ها در طول تحقیق دو بار جمع آوری شد که زمان اول، قبل از انجام آبشویی و زمان دم، پس از گذشت چند روز از توقف آبشویی بود. برنامه آبشویی مزارع موردنظر به گونه ای تنظیم شد که طی یک دوره آبیاری 6 ماهه، حجمی نظیر مقدار آب مصرفی در یک فصل زراعی آبیاری نیشکر ( حدود 11 ماه) به زمین نفوذ داده شود. نتایج تحقیق ناشن داد فیلتر مصنوعی نسبت به فیلتر طبیعی به میزان 25 درصد کاهش هزینه داشته است؛ همچنین درآمد حاصله ناشی از کاهش میزان شوری ناشی از کاربرد فیلتر مصنوعی نسبت به فیلتر طبیعی به میزان 17 درصد افزایش داشته است. به عبارتی در مجموع استفاده از فیلتر مصنوعی PP450 نسبت به فیلتر طبیعی شن و ماسه 42 درصد درآمد بیشتری حاصل می نماید.

زهکش، زیرزمینی، پوشش مصنوعی، پوشش شن و ماسه، کشت و صنعت سلمان فارسی