محمدامین زرگر - دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ اسلام، دانشگاه شهید چمران اهواز
رشید صیدمرادی - دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ مطالعات خلیج فارس، دانشگاه شهید چمران اهواز

دیدگاه امیخته با تسامح و عملکرد توام با مدارای رسول اکرم (ص) و امامان اهل بیت (ع) در برخورد بامخالفان، همواره الگویی بی بدیل برای گروه های مختلف مسلمانان بوده است در این میان فرقه ها و گروه هایی که از این محور عملی فاصله گرفتند، به ورطه افراط افتاده و عموما از در تقابل با دیگر گروه های اسلامی درآمدند. خوارج را باید نمونه کامل جمود و عدم انعطاف دانست که به واسطه همین رویکرد خود به سرعت تضعیف شده و جز گروه هایی اندک، از میان رفتند. می توان با این استدلال چنین نتیجه گرفت که گروه های تکفیری عصر حاضر نیز با پیروی از همان شیوه خوارج ، قاعدتا دارای سرنوشتی مشابه خ واهند بود و امکان حیات طولانی مدت را در عرصه سیاسی و فرهنگی جهان اسلام نخواهند یافت. این در حالی است که شیعیان به عنوان یک نمونه کاملا متفاوت، با رویکرد منعطف خود توانستند در برابر مخالفت ها ایستاده و به حیات خود ادامه دهند. مقاله حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای تدوین شده و تلاش دارد تا تاثیر اعتنای به مدارا و تسامح را در سرنوشت گروه های مسلمان با مقایسه خوارج و گروه های تکفیری عصر حاضر نشان دهد.

تسامح و مدارا، افراط، ماندگاری و اضمحلال، خوارج، گروه های تکفیری