مهرداد صالح زاده - کارشناسی ارشد بیماری شناسی گیاهی
محمد بهروزی ورجوی - گروه کشاورزی، دانشکده فنی کشاورزی مراغه، دانشگاه فنی و حرفه ای استان آذربایجان شرقی، ایران
امیرحسین عشرتی بهار - گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
بهنام عسگری لجایر - گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

قارچ ها و ویروس های بیماری زای گیاهی در طی تکامل همراه با گیاهان به یکسری مکانیسم های مولکولی پیشرفته برای ایجاد بیماری در گیاهان دست یافته اند. ملکول های افکتور از این مکانیسم های موورد استفاده ی قارچ ها و ویروس های بیماری زای گیاهی می باشد. بطور خیره کننده ای تعداد چشمگیری از پروتیین های عملگر تولید شده توسط بیمارگرهای مختلف، شامل ویروس ها، اومیست ها، قارچ ها، و نماتدها و باکتری ها، هسته ی سلول میزبان را هدف قرار می دهند و می توان گفت در هسته، پروتیین های افکتور توانایی دستکاری رونویسی میزبان را دارند یا اجزای ضروری میزبان را برای افزایش بیماری زایی خودشان تغییر می دهند همچنین برخی افکتورها ممکن است بسته بندی هیستون را تحت تاثیر قرار دهند و در نتیجه پیکربندی کروماتین را تغییر می دهند. بعلاوه افکتورهای میکروبی ممکن است بطور مستقیم رونویسی را فعال کننده و یا فاکتورهای رونویسی میزبان را به عملکردهای مولکولی تنظیمی خودشان تغییر دهند. همچنین جابه جایی هسته ای افکتورها ممکن است منجر به بیان ژن های مقاومت در میزبان شده و پروسه ای مقاومت گیاهان و ایمنی گیاه را تحت تاثیر قرار دهد در این مقاله ی مروری سعی شده است برخی افکتورهای بیماری زا مربوط به قارچ ها (اومیست ها، قارچ های بیوتروف، همی بیوتروف، نکروتروف مایکوریز و ویروس های بیماری زای گیاهی با شرح نحوه ی بیماری زایی توسط این عملگرها توضیح داده شود.

بیماری زایی، پروتیین های عملگر، مقاومت، تکامل همراه