رحمان بازیار - دانشجوی دکترای شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
تکتم حنایی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

یکی از خصایص بارز شهرسازی معاصر، کاهش ارتباط موثر با شهر توسط شهروندان ساکن در بافت های ناکارآمد و حاشیه است، در نتیجه بی توجهی و مشارکت اندک آنان، نوعی بی هویتی را گریبانگیر شهرها کرده که در نزد ساکنان امروز شهرهای بزرگ، به صورت احساس ناشناختگی، نا امنی، تنهایی و در نهایت انزوای اجتماعی ظهور پیدا کرده است. حاشیه نشینی نیز بعنوان معضلی است خود ساخته، که انسان با بی برنامگی، بی عدالتی و عدم توجه به کرامت انسانی آن را ایجاد کرده است که انزوای اجتماعی در این مناطق بیشتر نمود داشته که با مطالعه و تطبیق مولفه های انزوای اجتماعی منجمله تنهایی، فقر، کهولت سن و... در دو یا چند نقطه به نتایج مطلوبی رسید در این مقاله سعی در تحلیل و بررسی این پدیده شهری دارد، پدیده ای که هر کدام از نهادهای حاکمیتی و برنامه ریز بخشی از بار ایجاد آن را به دوش می کشند اما در عمل هر کدام دیگری را در ایجاد آن مقصر می دانند. در این مقاله با روش ترکیبی آمیخته سعی در تحلیل و بررسی علل و ارایه راهکارهای مناسب با نگرشی مبتنی بر مشارکت اجتماعی شده است. این تحقیق با استفاده از روش های مطالعه اسنادی، بازدید میدانی و مصاحبه و پرسشنامه مرتبط در محله های شهر گرگان با تطبیق مولفه های انزوای اجتماعی در بافت دو محله حاشیه شهر، به تحلیل و ارزیابی آنها بپردازد روش تحقیق توصیفی تحلیل بوده داده های جمع آوری شده از طریق پرسشنامه، با استفاده از نرم افزار spss و با به کارگیری روش های آماری نظیر تحلیل محتوا، توصیف و تحلیل شده اند. براساس نتایج به دست آمده همبستگی زیاد و مستقیمی بین دو متغیر انزوای اجتماعی و مشارکت پذیری در بافت حاشیه شهر وجود دارد و با افزایش مولفه های اجتماع پذیری نیز بالا خواهد رفت. همچنین نتایج حاصله بر این نکته تاکید دارد که در هر دو محله حاشیه شهر با میانگین 48% مولفه مهاجرت مهمترین نقش در انزوای اجتماعی و در مشارکت پذیری مولفه عدم مقبولیت اجتماعی با میانگین 50% و 30% عنصر شاخصه می باشند.

انزوای اجتماعی، مطالعات تطبیقی، گرگان، حاشیه شهر