گونه شناسی مساجد تاریخی شیراز

یکی از مهمترین بناهای معماری اسلامی، مساجد هستند. مسجد از دیرباز به عنوان عنصری اساسی در جوامع بشری و به صورت های گوناگون مطرح بوده است. در ایران از دیرباز مسجد در بطن شهری وجود داشته و معماری مساجد نیز همواره مورد توجه قرار می گرفته است. از قرن سوم هجری قمری و با گسترش شهرها و روستاها، مساجد باشکوهی ایجاد شد که مساجد شبستانی و ایوانی از مهمترین آن ها به حساب می آید. مساجد ایرانی صدر اسلام تا قبل از آل بویه به صورت رواقی بوده اما بعد از آن طرح شبستانی رواج پیدا کرد و به نوعی یادآور مسجد پیامبر(ص) در مدینه بود. با توجه به عوامل محیطی، ساخت مساجد نیز در نقاط مختلف ایران متفاوت بوده و نوع معماری آن نیز فرق داشته است. شهر شیراز دارای مساجد بسیاری است که قدمت آن ها از دوره صفاری تا اواخر قاجار و پهلوی را در بر می گیرد. شیوه مسجد سازی در شیراز به صورت شبستانی بوده و بسیاری از معماری شهرهای دیگر را نمی توان در آن ها دید. شیوه پژوهش در این مقاله به صورت میدانی و کتابخانه ای بوده و از تمامی مساجد مورد بررسی بازدید به عمل آمده است. نتیجه این پژوهش مشخص می کند که اکثر مساجد شیراز دو ایوانه اما بیشتر با محوریت شبستان ساخته شده است.

Keywords:

مسجد , مساجد شبستانی , شیراز , معماری