ندا تابع بردبار - کارشناس ارشد معماری، گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،
مزین دهباشی شریف - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،

انسان در جهت نیل به محیطی برای زندگی، همواره در پی خلق فضایی بوده است که در آن احساس آرامش کند؛ فضایی که با شیوه زندگی او سازگار بوده و مطابق با باورهای درونی اش شکل گیرد. معماری ایران، بهمثابه هنری انسان محور که در آفرینش آثار خود بیش از هر چیز به خواست های مادی و معنوی مخاطب و بعد کیفی ساختمان توجه می کند، در جهت دستیابی به چنین فضایی، خانه سنتی را بنا کرده و از میان تمامفضاهای آن، حیاط را به عنوان الگوی برتر سکونت معرفی می کند. این فضای کارآمد و پاسخ ده به نیازهای انسان، با هدف حیات بخشی به محیط خانه وارد ساختار آن شده و مورد توجه ویژه معمار سنتی قرار می گیرد. تا آنجا که هویت کل بنا به واسطه حیاط آشکار شده و آنچه برای ساکنین ارزش تلقی می شود، به صورت مفاهیمی در کالبد حیات تجلی می یابد. بازخوانی این مفاهیم می تواند راهگشایی برای بهبود وضعیت نامطلوب مسکن امروز به دلیل حضور آشفته حیاط در معماری آن باشد. به این امید که ارتباط تضعیف شده حیاط با فضاهای خانه معاصر به واسطه این شناخت جانی دوباره یابد. پژوهش حاضر در همین راستا و به روش توصیفی- تحلیلی، پس از بررسی تعاریف، تاریخچه و جایگاه حیاط در معماری سنتی ایران، به توصیف کالبدی و تحلیل مفاهیم جاری در این فضا خواهد پرداخت. براساس یافته ها، حرمت، خلوت، بهشت گونگی، وحدت، درونگرایی، آزادی، ارتباط با طبیعت، زیبایی، مطبوعیت و سرزندگی، چشم انداز، یادگیری و انعطاف پذیری، مفاهیمی هستند که به فضای حیاط غنا بخشیده و موجبات تعالی روحی ساکنین را فراهم آورده اند.

مفهوم حیاط، خانه های سنتی، معماری ایرانی، الگوی برتر سکونت