مهدی شیبانی - استاد معماری منظر دانشگاه شهید بهشتی - تهران
مهربانو ملک - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری منظر دانشگاه شهید بهشتی

در این پژوهش روش توصیفی-تحلیلی و ابزار جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی بوده است. در این پژوهش با بررسیی حیاط های خانه های دوره قاجار در شیراز بدین ترتیب که با تهیه الگوی آنها ( الگوی باغچه ها و حوض ها)، نحوه قرارگیری آن ها در کنار هم و در هندسه حیاط، ییاه شناسی گیاهان به کار برده شده در باغچه ها، فضاهای مجاور حیاط ها ( فضاهای دارای دید و نظر به حیاط،، نحوه قرارگیری عناصر حیاط و فضاهای مجاور آنها در کنار هم ، و در نهایت تهیه الگوهای کلی حیاط ها و قیاس و تطبیق آن ها با باغ های ایرانی، عناصر، کیفیت ها و نظام های سازنده اش سعی در اثبات فرضیه مقاله ( حیاط های خانه های دوره قاجار در شیراز نمودی از باغ ایرانی است.) شده است. در نتیجه این پژوهش مشخص شد که حیاط این خانه ها در کل از سه الگوی کلی تبعیت می کنند. ( 37.5 % از الگوی اول، 29.1 % از الگوی دوم و 27.15 % از الگوی سوم، و 6.25 % حیاط ها از الگوی خاصی تبعیت نمی کنند. در بررسی و قیاس حیاط خانه های دوره قاجار در شیراز با باغ ایرانی نتیجه حاصل شده حاکی از آن است که عناصر باغ ایرانی، کیفیت های حاصله از آنها نظیر تضاد، هندسه، محرمیت و محصوریت، و نظام های باغ ایرانی در این حیاط ها وجود داشته و تنها در مقیاسی کوچکتر با همان هدف باغسازی ایرانی که وصول همنشینی با طبیعت می باشد در درون خانه های ایرانی اتفاق افتاده و حیاط های خانه های دوره قاجار در شیراز با تبعیت از ویژگی های باغ ایرانی نمودی از باغ ایرانی در مقیاسی کوچکتر می باشند.

شیراز، دوره قاجار، خانه، حیاط، باغ ایرانی