زهرا معینی آقکاریز - دبیر کمیته مناسب سازی ساختمان ها و فضاهای شهری برای توانیابان (شهرداری مشهد)، دانشجوی دکتری معماری دانشگاه هنر اسلامی تبریز

براساس آمارهای جهانی، بیش از ده درصد افراد هر جامعه، به نوعی از معلولیت دچارند. عواملی مانند: جنگ، زلزله، حوادث جاده ای، و سبک نادرست زندگی نیز به این آمار می افزاید. از سوی دیگر گروه های دیگری از افراد جامعه نیز مانند: سالمندان، کودکان، بانوان باردار، مادران همراه با کالسکه کودک، بیماران و ... ، که توانیابان نامیده می شوند، به طور دایم یا موقت دچار محدودیت های حرکتی گردیده و توانایی حرکت امن و آزاد در محیط شهری را از دست می دهند. حس نا امنی و ترس از محیط در این گروه ها سبب می شود تا در جامعه حضوری فعال و موثر نداشته باشند. فراهم کردن بستر مناسب برای دسترسی و حضور همه گروه های جامعه در محیط شهر، و همچنین تامین امنیت همه آنها از وظایف مدیریت یکپارچه شهری است. بهسازی و مناسب سازی محیط شهری علاوه بر رفع نیاز معلولان و توان یابان، با رفع موانع و نواقص موجود در محیط شهری، محیطی امن فراهم کرده و از ایجاد معلولیت های جدید برای افراد سالم نیز جلوگیری خواهد کرد. برنامه ریزی برای شکل بخشیدن به توسعه آتی فضاهای شهری، تامین امنیت، دست یابی به استقلال فردی و حقوق اجتماعی برای افراد معلول جسمی حرکتی و توان یابان، و حرکت آژاد و بی خطر برای همه از جمله اهداف مناسب سازی محیط می باشد. در این میان، ایمن سازی محیط شهری از سال های گذشته در شهر مشهد آغاز گردیده است، اما وجود بارگاه قدس رضوی و تشرف سالانه میلیون ها زایر و مسافر، سبب شده تا این شهر نیازمند توجه ویژه به تامین محیطی امن برای تمام افراد سالم و توانیاب باشد. نوشتار حاضر تلاش دارد تا با بررسی و شناخت دقیق توانمندی ها، نیازها، و محدودیت های گروه های مختلف افراد معلول و توانیاب، به برخی راهکارهای پاسخ گو به این نیازها بپردازد. روش تحقیق در این مقاله مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه با نمایندگان جامعه معلولین و مطالعات میدانی است. در ادامه، به تجربیات شهرداری مشهد در این زمینه نیز اشاره خواهد شد.

ایمن سازی، مناسب سازی، توانیابان، مشهد، معلولان