ندا کاوسی - کارشناس ارشد پژوهش هنر،
زیبا کاظم پور - مدرس دانشگاه کمال الملک نوشهر
حسین عابد دوست - استادیار گرافیک، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان،

نقوش روی سکه ها در شناخت ملت های مختلف نقش بسیاری دارد. ایران یکی از قدیمی ترین کشورهاست که به ضرب سکه اقدام نموده است. از آنجا که سکه ها از فلزاتی چون طلا و نقره ضرب می شده اند، تا به امروز برای ما باقی مانده و اطلاعات فراوانی در زمینه های هنری، فرهنگی، اعتقادی و... در اختیار ما قرار می دهند. نقوش نوشتاری و تصویری روی سکه های ایرانی با سقوط و تاسیس حکومت ها دچار تغییرات محتوایی گردید. مقاله حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که نمادهای موجود بر سکه های ساسانی کدماند و این نمادها با نمادهای موجود بر سکه های دوره صفوی به عنوان دوره شکوهمند دوره اسلامی و نیز دوره معاصر چه ارتباطی دارد. هدف این تحقیق بررسی و شناخت نمادهای سکه و سیر تحول آن است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است و روش گردآوری مطالب کتابخانه ای است از طریق فیش برداری و تصویر خوانی است. روش تجزیه تحلیل داده ها کیفی است. بر اساس یافته های تحقیق نمادهای سماوی، گیاهی، حیوانی، انسانی و نوشتاری آذین بخش سکه های ساسانی اند. نمادهای سماوی، گیاهی، حیوانی، انسانی و نوشتاری آذین بخش سکه های دوره صفوی و نمادهای سماوی، گیاهی، حیوانی، مکانی و نوشتاری آذین بخش سکه های دوره معاصر است. برخی نمادها در سه حوزه مشترکاند، مانند نمادهای سماوی، گیاهی و برخی نمادها مانند نمادهای مکانی در عصر حاضر به مجموعه سکه ها اضافه و نمادهای انسانی حذف شده اند. نتیجه استنباط شده چنین است که در سکه های ساسانی اغلب نمادهای مذهبی و پادشاهی، در دوران صفوی، اغلب نمادهای گیاهی و هنرنمایی خطاط اسلامی و در دوران حاضر نمادهای گیاهی و اماکن مقدس مشاهده می شود. سکه همیشه تحت تاثیر مذهب، فرهنگ و شرایط حکومتی آن دوره بوده و بعضی نمادها باگذشت زمان همچنان مورداستفاده قرار می گیرد.

نماد، نقوش سکه، دوره ساسانی، دوره صفویه، عصر حاضر