الهه فاتحی - دانشجوی کارشناسی ارشد هنر اسلامی موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران
فاطمه سادات شهرامی - دانشجوی کارشناسی ارشد هنر اسلامی موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران
زهرا خاوری خراسانی - دانشجوی کارشناسی ارشد هنر اسلامی موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران
ناهید لعل خاکپور - دانشجوی کارشناسی ارشد هنر اسلامی موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران

در حفاری های باستانی، بیشترین موضوعی که دارای اهمیت و نشان دهنده زمان تاریخی و همچنین نوع تمدن و فرهنگ دوره باستانی مکشوفه است؛ سفالینه ها، نقوش و تزیینات مربوط به آن می باشد. کشور ایران خاستگاه سفال منقوش و بز کوهی بعنوان حیوان ملی ایران شناخته می شود؛ از نقش بز کوهی، که بر روی ظروف سفالین در مناطق باستانی سیلک و شوش، به کار می رفته است و حیوانی با شاخ های سمبلیک و بزرگ بوده؛ با تفاسیر و تعابیر متفاوتی از جمله مفهوم و نماد آب، باران، فراوانی نعمت، نگهبانی و...یاد می شود. در این تحقیق، سعی بر آن بوده است؛ که به این سوالات پاسخ داده شود: ویژگی، نقش و نماد بزکوهی در سفالینه های شوش و سیلک چیست مفهوم یا مفاهیم نمادین بز کوهی در ظروف سفالین شوش و سیلک چه بوده است این پژوهش با روش توصیفی _تحلیلی، به منظور مقایسه و تطبیق نماد و نقش بز، بر روی سفالینه های تاریخی شوش و سیلک انجام شده، و همچنین با هدف شناسایی تفاوت و کاربرد نوع تصویر نقش شده بر روی آنها صورت گرفته است. روش گردآوری این پژوهش، از منابع کتابخانه ای موجود و با بررسی و تطبیق و تجزیه تحلیل تصاویر بز، روی ظروف سفالین دو منطقه شوش و سیلک، بوده است. همچنین نتیجه حاصله از بررسی نقش بز در این دو منطقه از این قرار است؛ که تصاویر بز شوش بیشتر در رابطه با درخواست نعمت و فراوانی کشاورزی است، اما در سیلک بعنوان نمادی از قدرت هم بکار رفته است.

تمدن سیلک، تمدن شوش، سفالینه، نماد بز