ایلقار اردبیلچی - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

تلاش برای درک نمادپردازی های نقوش هندسی به کار برده شده در هنر ایرانی اسلامی موضوع پژوهش های بسیاری را به خود اختصاص می دهد. دیدگاه های مختلفی برای این موضوع ارایه شده است. این دیدگاه ها بیشتر براساس شناسایی بستر فکری و فلسفی زمان هنرمند طرح پرداز صورت می گیرد و به همین دلیل به رمززدایی و تاویل مفاهیم نهفته در آنها کمک می کند. در میان شباهت گروه خاصی از این نقش ها و گره های آن به ستارگان و حتی نام گذاری تعدادی از آنها مانند شمسه فرضیه الگوبرداری از آسمان را تداعی می کند. در این راستا با هدف آزمون این فرضیه به روش مطالعه ی کتابخانه ای سعی شد تا تصویری که از آسمان از دوران باستان تا بعد از اسلام در میان ایرانیان رایج بود، تهیه شود. این کار موجب دستیابی به مدل هفت آسمان و به تبع آن هفت اختر آسمانی شد. بر این اساس به شیوه ی توصیفی تحلیلی و در پی پاسخگویی به چیستی تاثیر این مدل بر نقوش هندسی در هنرهای ایرانی اسلامی این نتایج حاصل شد که تصویر آسمان مبتنی بر ایده ی هفت اختر آسمانی و صحه گذاشتن قرآن بر این تصویربندی باستانی منبع ایده برای گروهی از نقوش هندسی می باشد که به صورت مرکزگرا و با دوران گره ها حول این مرکز می باشد. علاوه بر این هندسه و انتزاع از این تصویر آسمانی برای تجلی معانی نیز استفاده شده است. بر این اساس هنر گره چینی و نقش های هندسی در هنرهای ایرانی اسلامی را می توان نماد ایده ی هفت اختر دانست.

نقوش هندسی، هفت اختر، هفت آسمان، نمادپردازی