رامین صادقی نژاد - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر

خنده های رستم در موقعیت های گوناگون، چون: بزم، رزم، شکار و حالت های متفاوت روحی روانی مثل: خشم، عصبانیت، شادی، مستی و ... از شاخص ترین کنش های شناخته شده ی چهره این ابر پهلوان در شاهنامه است. سوال اصلی این تحقیق آن است که آیا این خنده ها، بازتاب طبیعی و عادی رفتار چهره ی وی می باشد، یا اینکه تهمتن، منظور خاصی را از این خنده ها می خواهد بیان کند با تاملی در این خنده ها، می توان دریافت که این خنده ها به ویژه در مقابل دشمنان و حریفان و در هنگامه ی کارزار، بیشتر از رفتار طبیعی چهره، معنی می یابند و به یک رمز و نمادگان فرهنگی تبدیل می شوند؛ تا آنجا که در پاره ای مواقع، حتی به صورت اسم شب، برای نگهبانان، معنی پیدا می کند. از طرف دیگر این خنده ها واگویه های درونی رستم می باشند که می توانند؛ درون نا آرام و پر تلاطم وی را به خوبی بنمایانند. در عالم سینما، به بررسی حالات مختلف چهره، میزانسن گفته می شود. فردوسی در شاهنامه به صورتی درخور از خنده های رستم برای میزانسن چهره ی وی بهره گرفته است. نوشته ی حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، فراهم آمده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد خنده های رستم، معنایی نمادین دارد. از این خنده ها، می توان به عنوان یک نمادی فرهنگی و تکیه کلام فرهنگی، برای معرفی هرچه بهتر چهره و شخصیت وی، بهره جست و در عرصه های گوناگونی چون: پرده خوانی، تیاتر، پیکرتراشی، سینما، مینیاتور، نقاشی، نقالی، نگارگری و ... در پردازش چهره ی رستم استفاده کرد.

خنده، رستم، شاهنامه، صحنه پردازی، نمادگان فرهنگی