سجاد محمودی - کارشناس ارشد نقاشی
خشایار قاضی زاده - دکترای پژوهش هنر

هنر نگارگری دارای گنجینه عظیمی از معانی عمیق و عرفانی است؛ زیرا این هنر ریشه در بنیان های ژرف تفکر معنوی و الهی دارد. بیان نمادین و رمزنگاری از زمانی آغاز می شود که هنرمند می خواهد حقیقتی را بیان کند. کمال الدین بهزاد با تکیه بر استعداد و نبوغ خویش و نیز با بهره گیری از اندیشه های عرفانی حاکم بر زمانش توانسته آثاری پدید آورد که دارای لایه های معنایی پنهان در تصویر هستند. دو نگاره هارون الرشید در حمام و ساختن بنای خورنق از آثار وی نمونه ای از بیان نمادین در نگارگری هستند. در پژوهش پیش رو، سعی شده است لایه های پنهان این دو نگاره مورد بررسی قرار گیرد. هدف از این پژوهش تاکید بر اثرپذیری بهزاد از اندیشه های عرفانی زمانه اش و چند لایه بودن آثار وی می باشد. این پژوهش به یافتن پاسخ این پرسش می پردازد که در دو نگاره ذکر شده اثر کمال الدین بهزاد، لایه های معنایی پنهان کدامند و آیا این لایه های معنایی پنهان در این دو نگاره نوعی تقابل نمادین ( زمینی آسمانی ) در نگاه انسان به زندگی را نشان می دهند این پژوهش با هدف بنیادی توسعه ای و روش گردآوری اطلاعات توصیفی تحلیلی و تطبیقی بوده و در تحلیل داده ها از روش کیفی و کمی استفاده شده است. در جمع بندی نتایج پژهش حاضر می توان گفت که در آثار بهزاد تاثیرپذیری از افکار و آموزه های عرفای بنام دوران زندگی اش و بازنمود آنها به شکلی نمادین در آثار خود قابل مشاهده و بررسی است.

کمال الدین بهزاد، تقابل نمادین، نگاره هارون الرشید در حمام، نگاره ساختن بنای خورنق