حسین شجاعی - دانشجوی دکتری تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، دانشکده هنر دانشگاه شاهد

یکی از منابع اصلی در شکل گیری هنر اسلامی، آثار هنری ساسانی بوده است و می توان این طور گفت که میراث هنر ساسانی در اصل به مسلمانان رسید و نقشی اساسی در پی ریزی هنر اسلامی ایفا کرد. در این میان، حکومت های مسلمان در بهره گیری از هنر ساسانی برخوردهای متفاوتی داشتند. یکی از این حکومت هایی که با شدت بیشتری نسبت به حکومت های دیگر عناصر و نمادهای ساسانی را پذیرفت، آلبویه بود. آنان به صورتی هدفمند اقدام به باز زنده سازی آن دسته از عناصر و نمادهای ساسانی کردند که واجد جنبه های شاهانه بوده و در واقع نمادهای شاهانه ساسانی را در آثار خود مورد استفاده قرار دادند. هدف پژوهش حاضر مطالعه و بیان علل اصلی بازنمود نمادهای شاهانه ساسانی در آثار آل بویه است. هنر آل بویه در تحولات هنر دوره های بعدی سهم بسزایی دارد، شناخت خصوصیات هنری حاکم بر این دوره در مطالعات تاریخ هنر ایران امری ضروری است و این امر بدون مطالعه و فهم نمادهای مورد استفاده در هنر رایج در این دوره ممکن نیست. لذا در راستای هدف پژوهش، به این پرسش اساسی پرداخته شد که دلیل اصلی بازنمود نمادهای شاهانه ساسانی در هنر آلبویه چیست در این راستا، نمونه هایی از هنر ساسانی و آلبویه که توسط منابع کتابخانه ای و اینترنتی جمع آوری شد، به روش ترکیبی تاریخی و توصیفی، مطالعه و تحلیل شدند. نتایج حکایت از آن دارد که تلاش حکومت آلبویه در جهت دستیابی به عامل اشتراکی برای غلبه بر تعارضات قومی و کسب مشروعیت اجتماعی و ملی نزد توده مردم، عامل اصلی بازنمود نمادهای شاهانه ساسانی توسط آنان است.

نماد، نمادهای شاهانه ساسانی، هنر ایران، هنر آل بویه، هنر ساسانی