ابوالفضل شاه آبادی - استاد گروه اقتصاد دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
حمید کردبچه - دانشیار گروه اقتصاد دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
پروانه حاجی عزیزی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

ارتقای بهره وری کل عوامل تولید یکی از اهداف اقتصادی است و شناخت عوامل موثر بر آن همواره از سوی اقتصاددانان مورد تاکیدبوده است. از مهمترین عوامل موثر بر ارتقای بهره وری کل عوامل تولید، میتوان به کارآفرینی اشاره نمود. کارآفرینی موتور توسعهاقتصادی است که بدون آن هیچ کشوری نمی تواند به توسعه اقتصادی دست یابد. تحولات و تغییرات سریع و شتابان جامعه بین-المللی، گذر از جامعه سنتی به جامعه اطلاعاتی و همچنین تغییر اقتصاد ملی به اقتصاد جهانی، نیازمند راهکارهای مختلفی جهتفراهم کردن امکان رشد و توسعه اقتصادی در جامعه است. بیتردید کارآفرینی نقش بسیار مهم در رشد و توسعه پایدار جوامعامروزی دارد. با توجه به اهمیت این مسیله، مطالعه حاضر به ارزیابی نظری و تحلیلی نقش کارآفرینی بر بهره وری کل عوامل تولیددر سه گروه از کشورهای منبع محور، کارایی محور و نوآوری محور طی دوره زمانی 2015-2008 پرداخته است. نتایج این مطالعهنشان میدهد که میانگین شاخص های کارآفرینی به ترتیب در کشورهای منبع محور و کارایی محور بیشتر از نوآوری محور است.ولی تاثیر کارآفرینی بر بهره وری کل عوامل تولید در کشورهای منبع محور و کارایی محور کمتر از نوآوری محور است. نتیجه اینکهکشورهای کارایی محور و منبع محور برای رشد اقتصادشان از فعالیت های کارآفرینی بهره چندانی نبرده اند. نتایج تجزیه و تحلیل هابیانگر این است که شاخص کارآفرینی نوپا در کشورهای نوآوری محور و کارایی محور دارای تاثیر مثبت بر رشد بهره وری کلعوامل تولید است و این رابطه در کشورهای منبع محور منفی است. همچنین در مورد شاخص کارآفرینی تثبیت شده در هر سهگروه از کشورها، دارای تاثیر مثبت بر رشد بهره وری کل عوامل تولید است. اثر منفی شاخص کارآفرینی نوپا بر رشد بهره وری درکشورهای منبع محور را میتوان به این صورت توضیح داد، در این کشورها کارآفرینان در مقایسه با کشورهای نوآوری محور،سطوح سرمایه انسانی کمتری دارند. واقعیت این است پتانسیل های بالقوه برای توسعه کارآفرینی در کشورهای منتخب منبع محوروجود دارد، ولی پتانسیل های بالفعل آنها مهیا نیست. به عبارت دیگر، عواملی همچون قوانین و مقررات پیچیده پیشرویکارآفرینان، درجه پایین توسعه فضای رقابتی و وجود ریسک زیاد سرمایه، باعث شده است که کشورهای مذکور نتوانند پتانسیل-های بالفعل مناسب کارآفرینی را در مقایسه با کشورهای نوآوری محور داشته باشند.

بهره وری کل عوامل تولید، کارآفرینی، کارآفرینی تثبیت شده، کارآفرینی نوپا