عباس ظهیری فرد - دانش آموخته کارشناسی ارشد معماری داخلی، گروه معماری داخلی دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران
رضا نقدبیشی - استادیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، رودهن، ایران

هدف این مقاله بررسی تاثیر متقابل محیط رفتار بر بهینه سازی الگوی مسکن تاریخی است. بناهای تاریخی مسکونی در ایران قسمت بزرگی از بافت شهرها را تشکیل می دهد. سکونت را می توان به دلیل ایجاد عمیق ترین ارتباط بین انسان و محیط، بعنوان معرفی کننده ی هویت و شکل دهندهی تفکرات و رفتارهای انسانی دانست. پیوند بین انسان و محیط باعث ایجاد حس تعلق به مکان و بوجود آمدن ماهیت محیط شده و رفتارهای انسان را شکل می دهد. مطابق با نظریه ی احتمال گرایی در روانشناسی محیطی، رفتار و محیط بر یکدیگر تاثیر می گذارند و یکدیگر را تغییر می دهند. اگر محیط مناسب ایجاد رفتاری نباشد قطعا رفتار مد نظر در آن اتفاق نمی افتد. محرک های محیطی در مسکن معاصر باعث ایجاد تنش، اضافه بار محیطی و استرس می شوند. بنابراین جهت اصلاح رفتار و کاهش اضافه بار محیطی و استرس ناشی از آن باید محیط مسکن معاصر را اصلاح کرد یا به الگوی پاسخ ده گذشته در فضاهای مسکونی بازگشت. به نظر می رسد با بررسی رفتار و نیازهای انسان معاصر در محیط های تاریخی و تامین نیازها، با ایجاد فضاهایی پاسخ ده می توان در جهت اصلاح رفتار انسان و سکونت در فضاهای با هویت قدم برداشت. در این پژوهش با بررسی شاخص های مسکن تاریخی ( فضای پاسخ ده گذشته ) و تبیین مفاهیم رفتاری و نیازهای انسان به ارتباط این سه موضوع پرداخته خواهد شد تا پاسخگویی فضاهای تاریخی به نیازها و تاثیر آنها بر رفتار در جهت بهبود الگوی سکونت و آسایش شناخته شود. نتیجه ی پژوهش در قالب مدلی ارتباط این سه موضوع را نشان می دهد که می توان از آن جهت شناخت و بازآفرینی الگوهای طراحی در مسکن تاریخی ایران استفاده کرد.

مسکن، رفتار، محیط، مفاهیم رفتاری، بنای تاریخی، خانه