فریده کیامرثی یاسوج - دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج
محمدباقر عامری نیا - استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج

یکی از شیوه های ضمانت اجرای تعهدات قراردادی بعد از انعقاد هر عقدی اعمال حق حبس می باشد. حق حبس به این معناست که هر یک از دو متعهد متقابل می تواند تازمانی که طرف دیگر تعهدش را انجام نداده است از اجرای تعهدی که در برابر وی دارد خودداری کند. در این پژوهش در پی یافتن پاسخ این پرسش اصلی هستیم که حق حبس در عقود معوض در فقه امامیه و حقوق فرانسه چه شباهت هایی باهم دارد. یافته های این تحقیق حاکی از آن است که آنچه در فقه امامیه و حقوق ایران، شهرت یافته این است که حق حبس ویژه تعهدات اصلی و متقابلی است که در عقود معاوضی به وجود می آید. در حقوق فرانسه حق حبس در تمامی عقودی که از ماهیت دو تعهدی برخوردار است، قابل اعمال است اما در حقوق ایران به صورت محدود مورد پذیرش قرار گرفته شده است. در حقوق فرانسه تعیین قلمرو این حق با مشکل مواجه است. در حقوق فرانسه موضوع حق حبس قرارداد دو تعهدی در برابر یک قرارداد یک تعهدی دانسته شده است. در فقه امامیه و حقوق ایران به انگیزه تعدیل و تنظیم روابط دوسویه یک تعهد و نیز مقررداشتن نوعی ضمانت اجرا در صورت امتناع یک طرف از اجرای تعهد خود،حق حبس در قراردادهای معوض منظور شده است.در خصوص مبنای حق حبس می توان گفت مبنای حق حبس در فقه امامیه محل اختلاف نظر است . مطابق نظر بسیاری از حقوقدانان فرانسوی حق حبس ، به عنوان قاعده پذیرفته شده است و مبنای آن ، تیوری علت تعهد معرفی شده است . در خصوص عینی بودن حق حبس در فقه امامیه و حقوق فرانسه صاحب جواهر حق حبس را نوعی حق عینی می داند و برخی از حقوق دانان فرانسوی هم نیز معتقدند که حق حبس، حقی عینی است.

حق حبس، عقود معوض، فقه امامیه، حقوق فرانسه