پیام روحبخش - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
محمدحسن کریم پور - گروه پژوهشی اکتشاف ذخایر معدنی شرق ایران، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
آزاده ملکزاده شفارودی - گروه پژوهشی اکتشاف ذخایر معدنی شرق ایران، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

کانسار طلا- مس کوه زر در 100 کیلومتری جنوب شرق شهرستان دامغان قرار دارد. این محدوده از لحاظ زمینشناختی، بخشی از کمربند آتشفشانی- نفوذی ترود- چاه شیرین محسوب میشود. زمین شناسی منطقه شامل سنگ های آذرآواری (توف بلورین) و آتشفشانی با ترکیب آندزیت و لاتیت بوده که زیر نفوذ توده های آذرین نیمه عمیق با بافت پورفیری و ترکیب مونزونیتی قرار گرفته اند. توده های مونزونیتی زیر نفوذ واحدهای نیمه عمیق جوانتر با ترکیب دیوریتی قرار گرفته اند. بافت اغلب توده های نفوذی، پورفیری و دارای کانیهای کوارتز، پلاژیوکلاز، پتاسیم فلدسپار، هورنبلند، بیوتیت و پیروکسن است. نفوذ پلوتون و استوکهای مونزونیتی به شکلگیری دگرسانیهای گسترده سرسیتیک، پروپلیتیک، کربناته و سیلیسی- تورمالینی در منطقه منجر شده است. این سنگ ها با کانی سازی پراکنده پیریت به میزان 1 تا 10 درصد همراه بوده و سولفیدها به اکسیدهای آهن ثانویه از جمله گوتیت، هماتیت و لیمونیت تبدیل شده اند. نمونه برداری ژیوشیمیایی به روش خرده سنگی، ناهنجاری بالایی را از عناصر طلا (تا حداکثر (598 ppb، نقره (تا حداکثر (3747 ppb، مس (تا حداکثر (679 ppm، سرب (تا حداکثر (1427 ppm و روی (تا حداکثر (1013 ppm نشان میدهد. بر اساس بررسی های ژیوشیمیایی، توده های نفوذی ماهیت کالک آلکالن پتاسیم بالا تا کمی شوشونیتی دارند و در محدوده متاآلومینوس تا کمی پرآلومینوس قرار میگیرند. غنی شدگی LREEها در برابر HREEها و غنی شدگی عناصر LILE در برابر HFSE، تشکیل ماگما را در پهنه فرورانش تایید میکند. ناهنجاری منفی Eu بهعلت وجود پلاژیوکلاز به عنوان کانی باقیمانده در سنگ منشا ماگماست احتمالا. ماگمای مادر در نتیجه ذوب بخشی آمفیبولیتها شکل گرفته است. حضور سنگ منشا مونزونیت پورفیری، دگرسانیهای سرسیتیک و پروپلیتیک، کانی سازی پیریت پراکنده و بی هنجاریهای ژیوشیمیایی طلا و مس در کانسار کوه زر، نشاندهنده احتمالی سیستم کانی سازی طلا- مس پورفیری در این ناحیه است.

توده نیمه عمیق، ژیوشیمی، طلا- مس پورفیری، کوه زر، ترود- چاه شیرین