برآورد فرسایش و رسوب در حوزه آبخیز زیارت گرگان با استفاده از سزیم 137

بوم سازگان جنگل های هیرکانی به عنوان یکی از ذخیره گاههای جانوری و گیاهی در دهه های اخیر مورد تغییر کاربری غیر اصولی و درنتیجه تخریب شدید واقع شده است. استفاده از رادیونوکلویید ریزشی، به خصوص عنصر سزیم 137 یکی از روش های قابل اعتماد در تعیین فرسایش خاک است. هدف از این پژوهش، برآورد نرخ فرسایش خاک در ارتفاعات جنگل های هیرکانی با استفاده از عنصر رادیواکتیو سزیم 137 در حوزه آبخیز زیارت است. به این منظور ابتدا میزان موجودی عنصر سزیم 137 در سه کاربری جنگل، مرتع و کشاورزی محاسبه شد. سپس با استفاده از مدل توازن جرمی II برای مناطق کشاورزی و مدل انتقال و پخش برای مناطق غیر کشاورزی میزان فرسایش و رسوب هرکدام از کاربری ها مشخص شد. هم چنین با استفاده از آزمون آماری تحلیل واریانس (ANOVA) تاثیر کاربری اراضی بر نرخ فرسایش و رسوب و ذخیره کربن آلی بررسی شد. بر اساس نتایج به دست آمده، میانگین موجودی سزیم 137 در کاربری های جنگل، مرتع و کشاورزی به ترتیب 575، 286 و 258 بکرل بر متر مربع است. اراضی کشاورزی با میزان 39 / 8 و اراضی جنگلی با 5 / 2 تن در هکتار در سال، به ترتیب بالاترین و پایین ترین میزان نرخ فرسایش را به خود اختصاص دادند. همچنین، همبستگی مثبت بین نرخ فرسایش و رسوب و ذخیره کربن آلی وجود دارد. نتایج این تحقیق می تواند در راستای مدیریت پایدار حوزه آبخیز زیارت مورداستفاده قرار گیرد.

Keywords:

تخریب منابع طبیعی , جنگل های هیرکانی , فرسایش و رسوب , مواد رادیواکتیو