سوسن مومنی موکویی - کارشناس ارشد بازسازی پس از سانحه، دانشگاه شهید بهشتی تهران
احمد زینالی - کارشناس ارشد بازسازی پس از سانحه، دانشگاه شهید بهشتی تهران

زمینه و هدف: اسکان در فضای امن و مطلوب یکی از نیازهای اولیه انسان امروز می باشد. پس از هر سانحه با خسارات و صدماتی که به زیستگاه های دایمی وارد می آید مردم سرپناه و مسکن خود را از دست می دهند و از آنجا که ساخت مسکن دایم برای بازماندگان، نیاز به صرف وقت و هزینه زیادی دارد و در مدت زمان محدود و کوتاه مقدور نمی باشد، بحث اسکان موقت مطرح شده و جایگاه خاصی می یابد. استفاده از شاخه های درخت نخل در مناطقی که این درخت وجود دارد، جهت ساخت سرپناه امری رایج است. در بلوچستان سازه هایی با استفاده از این جنس ساخته شده و به عنوان مسکن نیز مورد استفاده قرار می گیرند که البته در گذشته متداول تر بوده است. هدف از این پژوهش، ارایه راهکاری بومی و ارزا نقیمت برای تامین اسکان موقت در زمان بحران، پس از سوانح طبیعی در این مناطق است. روش: منابع اصلی این مقاله مبتنی بر مطالعات مکتوب و کتابخانه ای و مشاهدات میدانی است که به صورت توصیفی-تحلیلی بررسی شده و به نتیجه گیری رسیده است. به این ترتیب که بر اساس مطالعات نظری ویژگی های سکونتگاه موقت پس از سانحه، مشخص شده و بر اساس مطالعات میدانی، ویژگی های مسکن بومی گیاهی ساخته شده از شاخه های نخل نیزتعیین گردید و در نهایت با تطابق شاخ صها نتیجه گیری انجام گرفت. یافته ها: به نظر می رسد ارزان قیمت بودن و حتی بی هزینه بودن برپایی این سرپناه ها، باعث پابرجایی این نوع ساز هها تا به امروز شده است. با توجه به اینکه تکنیک خانه سازی به این شیوه، روشی بومی است و مردم نیز با آن آشنایی دارند، در این مقاله روش ساخت این سازه و مناطقی که مصالح آن در دسترس می باشد معرفی می گردد. نتیجه گیری: نظر به استفاده از سازه های بومی گیاهی در مجاورت خانه های بازسازی شده و بعضا در شهرها، در حال حاضر، می توان این ساز هها را به عنوان فضاهای خدماتی مورد استفاده قرار داد. همچنین با توجه به مطابقت حداکثری شاخص های این الگوهای بومی با ویژگی های عنوان شده برای اسکان موقت، می توان نتیجه گرفت که این سازه های بومی، پتانسیل استفاده در زمان بحران را در منطقه بلوچستان، دارند.

سرپناه، اسکان موقت، سوانح طبیعی، بلوچستان، مسکن بومی