حسن محمدیان مصمم - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری - دانشکده علوم زمین - دانشگاه شهید بهشتی تهران
لیلا احمدی - کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری - آمایش شهری - دانشکده علوم زمین - دانشگاه شهید بهشتی تهران
محمدتقی رضویان - استاد گروه جغرافیای انسانی و آزمایش - دانشکده علوم زمین - دانشگاه شهید بهشتی تهران

یکی از معضلات پیش روی مدیران و برنامه ریزان شهری در هزاره سوم، گسترش فزاینده اقتصاد غیررسمی می باشد. کلان شهر تهران نیز طی یکی دو دهه اخیر شاهد گسترش شتابان اقتصاد غیررسمی به خصوص دست فروشی در مترو است. بر این اساس پژوهش حاضر با بهره گیری از مطالعات اسنادی، در پی آن است که به مرور نظریه ها و رویکردهای مربوط به پدیده دست فروشی پرداخت و سپس با انجام پیمایش براساس مصاحبه نیز ساخته یافته، نگرش مسافران نسبت دست فروشی زنان و ویژگی ها و دلایل گسترش آن در واگن های مترو را مورد تحلیل قرار دهد. جامعه آماری را دو گروه از مسافران و دست فروش آن زن خط یک مترو تهران تشکیل می دهند و حجم نمونه برای هر گروه به ترتیب 75 و 82 می باشد. نتایج پژوهش بیانگر آنست مسافران نسبت فعالیت دست فروش آن زن در مترو و همچنین اقلام خریداری شده از آن ها، رضایت نسبتا بالایی دارد. عمده دست فروش آن زن مترو را به گروه های سنی جوان تحصیل کرده، اغلب مهاجرین، متاهل و سرپرست خانوار تشکیل می دهند و مهم ترین دلیل انتخاب این فعالیت از طرف آن ها نداشتن سرمایه کافی و عدم یافتن شغل در بخش رسمی می باشد. واکنش مدیران و مسیولان شهری نسبت به این پدیده معمولا بر مبنای دیدگاه قانون گرایی و منع و جلوگیری از فعالیت آن ها می باشد . در نهایت منظور سامان دهی دست فروشان در مترو اقداماتی از قبیل: برنامه ریزی فضایی مقصر، کارآمد و کاربردی در کل کشور، ارایه تسهیلات خود اشتغالی به دست فروشان ، توسعه مکان های ویژه برای دست فروشی، نظارت و کنترل بر کیفیت محصولات دست فروش فروشان، آموزش و توانمند سازی، صدور مجوز فعالیت در مکان های ویژه به اجاره غرفه های مترو به دست فروشان پیشنهاد گردید.

اقتصاد غیررسمی، مشاغل خیابانی، دست فروشی زنان، مترو خط یک تهران