مجید فرومدی - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
علیرضا واعظی - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

فرسایش شیاری به عنوان آغازین مرحله فرسایش درون آبراهه ای در دامنه ها به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک محسوب میشود. این پژوهش با هدف بررسی نقش شدت و ضربه قطرات باران بر ویژگی های فیزیکی خاک و ظرفیت جدا شدن ذره در خاک مارنی انجام گرفت. نمونه های خاک مارنی در شیارهایی در داخل فلومی به طول 4 متر و عرض 0/9 متر تحت باران های شبیه سازی شده با شدت متغیر از 10 تا 100 میلیمتر بر ساعت قرار گرفتند. توزیع اندازه ذرات PSD اندازه خاکدانه، تخلخل، ضخامت سله و ظرفیت جدا شدن ذره Dc تحت تاثیر شدت باران و ضربه قطرات باران مورد بررسی قرار گرفتند. براساس نتایج PSD اندازه خاکدانه، تخلخل و تشک یل سله به شدت تحت تاثیر شدت باران قرار گرفتند (0/000> p) .همچنین شدت باران عاملی مهم در ظرفیت جدا شدن ذره از خاک شیار بود. شدت باران 30 میلیمتر بر ساعت به عنوان شدت باران آستانه برای انتقال ذرات از خاک شیار و ایجاد فرسایش شیاری بود. افزایش شدت باران، از یکسو افزایش ضربه قطرات باران و تخریب ساختمان خاک و از سوی دیگر تولید بیشتر جریان متمرکز در شیارها را به دنبال داشت. ضربه قطرات باران مهمترین ویژگی باران از نظر فرسایش شیاری و ظرفیت جدا شدن ذره در خاک مارنی است.

جریان متمرکز، شدت باران آستانه، فرسایش شیاری، فرسایندگی قطره باران