علیرضا واعظی - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
مروارید احمدی - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

معادله جهانی فرسایش خاک تصحیح شده MUSLE از جمله مدلهای برآورد هدر رفت خاک براساس خصوصیات رواناب در ابعاد رگبار میباشد. این مدل نیازمند ارزیابی در کرت های کوچک برای باران های نواحی نیمه خشک می باشد. جهت ارزیابی کارایی مدل MUSLE ، آزمایش صحرایی با استفاده از 21 کرت فرسایشی طراحی شد. کرت ها تحت هفت شدت بارندگی 10، 20 ، 30 ، 40 ، 50 ، 60 و 70 بر ساعت به مدت 60 دقیقه قرار گرفتند و رواناب و رسوب در بازه های زمانی 5 دقیقه ای اندازه گیری شدند. هدر رفت خاک بااستفاده از شاخص فرسایندگی مدل MUSLE براساس حجم رواناب Q و دبی اوج رواناب qp به دست آمد و با مقادیر مشاهده ای مقایسه شد. هدر رفت خاک برآورد شده به اندازه 3/87 برابر بیشتر از مقدار مشاهده ای بود. برای بهبود برآورد مدل، توان شاخص فرسایندگی رواناب از 0/56 به 0/62 اصلاح شد Qqp 0/62 . اصلاح این توان موجب بهبود کارایی مدل از 5/5 - به 0/47 و کاهش ریشه میانگین مربعات خطا از 0/000137 به 0/000031 شد. به طور کلی این پژوهش نشان داد که به کارگیری مدل MUSLE در کرت های کوچک در منطقه نیمهخشک منجر به بیش برآورد هدر رفت خاک میگردد. از اینرو ضروری است شاخص فرسایندگی رواناب براساس داده های مشاهده ای مورد واسنجی قرار گیرد. مدل بازنگری شده MUSLE می تواند برای برآورد هدر رفت خاک در کرت های کوچک در منطقه نیمه خشک مورد استفاده قرار بگیرد.

حجم رواناب، دبی اوج رواناب، شدت باران، کارایی مدل، منطقه نیمه خشک