پهنه بندی ریسک بیابانزایی ناشی از تخریب منابع آب با استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره (مطالعه موردی: کاشان)

در مطالعه حاضر به منظور بررسی وضعیت تخریب منابع آب دشت کاشان ابتدا هشت شاخص افت آبزیرزمینی، نسبت توسعه چاه به قنات، شوری آب، راندمان آبیاری، میزان ساعت پمپاژ، کمبود منابع آب مورد استفاده دام و انسان و میزان بیلان منفی آب با توجه به تحقیقات صورت گرفته در این زمینه در ایران و جهان و مدل های ارزیابی موجود تعیین شدند و با استفاده از مدل مدالوس، نقشه وضعیت بیابانزایی منطقه با استفاده از هشت شاخص اولیه تهیه شد. در مرحله بعد با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره شاخص ها وزنده ی شدند و شاخص هایی که در مدل تاپسیس وزن بیشتر از 0/5 داشتند به عنوان موثرترین شاخص های تعیین شدند و نقشه وضعیت بیابانزایی منطقه با استفاده از موثرترین شاخص ها نیز تهیه شد و نقشه های نهایی به دست آمده از دو روش با هم مقایسه شد. نتایج پژوهش نشان داد که از میان شاخص های رتبه بندی شده شاخص های افت آب زیرزمینی، شوری آب، میزان ساعت پمپاژ و میزان بیلان منفی بیشترین تاثیر را در تخریب منابع آب منطقه مورد مطالعه دارند. همچنین مقایسه نقشه های بیابانزایی معیار آب با دو روش متفاوت نشان داد که در نقشه تهیه شده از هشت شاخص اولیه 87/78 درصد از کل منطقه در وضعیت بحرانی (ج) و 8/30 درصد در وضعیت بحرانی (ب) قرار دارد و بقیه منطقه در سایر وضعیت ها قرار دارد. همچنین براساس نقشه تهیه شده با استفاده از موثرترین شاخصها 99/15 درصد از کل منطقه در وضعیت بحرانی (ج) و 0/849 در وضعیت بحرانی (ب) قرار دارد. نتایج نشان میدهد که جهت بررسی بیابان زایی بهتر است ابتدا شاخص ها توسط روش های تصمیم گیری وزن دهی و اولویت بندی شوند این کار باعث میشود شاخص هایی که در منطقه تاثیر زیادی در پدیده بیابانزایی نداشته مشخص شوند و مانع از تاثیر آنها در کلاس های بیابانزایی و کاهش امتیازات شود.

Keywords:

مدل مدالوس , تاپسیس , بیابانزایی , شاخص