رضا اختیاری امیری - استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران

جهان اسلام به ویژه خاورمیانه در هزاره جدید بیشتر ماهیت ایدیولوژیک به خود گرفته است. بر همین مبنا، مقاله حاضر تلاش دارد تا از منظر هویتی و ایدیولوژیک، نقش تقابل ایدیولوژی وهابیت با گفتمان انقلاب اسلامی ایران را بر ایجاد ژیوپلتیک جدید خاورمیانه پس از وقوع بیداری اسلامی مورد تبیین و بررسی قرار دهد. این پژوهش در چهارچوب رهیافت تیوریک سازه انگاری استدلال می کند که بروندادهای سیاست خارجی عربستان و جمهوری اسلامی ایران در سال های اخیر، که به ترتیب متاثر از ایدیولوژی وهابیت و آرمان ها و اصول انقلاب اسلامی هستند، نقش برجسته ای در تشدید رقابت های بین دو کشور و متعاقبا شکل گیری ژیوپلتیک جدید خاورمیانه ایفا کرده اند. به عبارتی، با آغاز بیداری اسلامی در کشورهای مختلف خاورمیانه، ایران اقدامات گوناگونی را در چهارچوب مبانی اندیشه ای و آرمان های انقلابی امام خمینی به انجام رساند. اما پویش های منطقه ای ایران با واکنش جدی کنش گر مهم دیگر منطقه یعنی عربستان مواجه گردید، که بر اساس مبانی آیین وهابیت ماهیتی ضد شیعی و ایرانی- انقلابی داشته و تلاش می کند تا در مقابل نفوذ و نقش آفرینی منطقه ای ایران به طور جدی مقابله کند. تعارض هویتی عربستان و ایران و رقابت های این دو کشور در این قالب، در حال حاضر منجر به هویتی شدن رقابت های ژیوپلتیکی شده و متعاقبا نیز این طیف از رقابت ها را در خاورمیانه تشدید کرده است.

وهابیت، هویت، خاورمیانه، عربستان سعودی، جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی، انقلاب اسلامی