مهران مهتابی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده ی مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
یاسر صمیمی - استادیار، دانشکده ی مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

شناسایی تغییر در پارامترهای فرایند از مسایل حایز اهمیت در کنترل فرایند آماری به شمار می رود؛ چرا که ارایه ی اطلاعات دقیق در خصوص زمان و الگوی تغییر در پارامترهای فرایند، اقدامات اصلاحی موثرتر را به دنبال خواهد داشت. به طور کلی، در مطالعات انجام شده در زمینه ی برآورد نقطه ی تغییر، عمدتا موضوع تغییرات انفرادی پارامترها مورد بررسی قرار گرفته است. این در حالی است که یک هشدار در نمودار کنترل ممکن است متاثر از چندین تغییر باشد؛ تغییراتی که عدم کشف آن ها ممکن است باعث تاخیر یا حتی جهت گیری اشتباه در روند انجام اقدامات اصلاحی باشد. از سوی دیگر، در کاربردهای کنترل فرایند آماری عملکرد یک فرایند یا محصول معمولا به صورت یک مشخصه ی کیفی انفرادی یا برداری از مشخصه های کیفی که در طول زمان جمع آوری شده مورد ارزیابی قرار می گیرد. با این وجود، به ویژه طی سال های آخیر تحقیقات متعدد به بررسی شرایطی می پردازند که عملکرد یک فرایند از طریق تحلیل رابطه تابعی بین یک متغیر وابسته و یک یا چند متغیر مستقل به شکل مناسب تری قابل توصیف است. چنین تابعی تحت عنوان پروفایل شناخته می شود. مروری بر تحقیقات انجام شده در زمینه ی شناسایی نقطه ی تغییر در پایش پروفایل ها نشان می دهد تا این زمان موضوع تغییرات چندگانه در این زمینه مورد بررسی قرار نگرفته است. در این مقاله، روشی برای کشف تعداد و برآورد زمان وقوع تغییرات چندگانه در زمینه ی پایش پروفایل خطی ساده با استفاده از یک الگوریتم خوشه بندی ارایه می شود. نتایج مطالعه ی شبیه سازی در خصوص دو و سه تغییر پله یی در پارامترهای مدل نشان می دهد روش ارایه شده علاوه بر امکان پایش فرایند در سطح معناداری معین، با دقت مناسبی قادر به شناسایی نقاط تغییر چندگانه است.

کنترل فرایند آماری، نقاط تغییر چندگانه، الگوریتم خوشه بندی، پروفایل خطی ساده