فرهاد مختاری - دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان
سیدمرتضی خواجه باشی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان
زهره خورسندی - دانشجوی دکتری مهندسی آبخیزداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیق

سهم آب مورد استفاده کشاورزی 70 درصد از منابع آب جهان را شامل می شود. یکی از فاکتور های مهم جهت مدیریت منابع آب در کشاورزی اطلاعات به روز شده از منابع آبی موجود در هر منطقه می باشد. امروزه در بسیاری از مناطق شاهد مدیریت های غلط دراستفاده بهینه از منابع آب، بخصوص در بخش کشاورزی هستیم. بطوری که در مناطق بیابانی کشور که ساکنین برای تامین آب شرب با مشکل کم آبی مواجه هستند، اقدام به برداشت بی رویه از منابع آب زیر زمینی می کنند که از آن قبیل میتوان به حفر چاه های عمیق در این مناطق جهت مصارف کشاورزی و صنعتی اشاره نمود. یکی دیگر از مسائلی که در این مناطق کمتر مورد توجه قرار می گیرد عدم تطابق محصولات کشت شده در این مناطق با شرایط محیطی حاکم و منابع محدود آبی می باشد. این در صورتی است که با داشتن اطلاعات دقیق و به روز از وضعیت منابع آب زیر زمینی نظیر وضعیت تغذیه، برداشت و روند تغییرات آنها در طول یک دوره آماری چند ساله در این مناطق می توان در اعمال برنامه های مدیریتی لازم نظیر برداشت مقدار مجاز زارعین از منابع آب زیر زمینی و یا حتی جایگزین کردن محصولات موجود با محصولات سازگار با مناطق بیابانی و با نیاز آبی پائین نقش به سزایی ایفا نمود. یکی از راههای حل این مشکلات بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی و فن آوری اطلاعات می باشد. امروزه این داده ها کاربرد وسیعی در امور کشاورزی و منابع طبیعی پیدا کرده اند. موضوع این تحقیق شناسایی منابع آبهای زیر زمینی و بررسی روند تغییرات آنها در یک دوره آماری 10 ساله 1375 تا 1385 در دشت اردستان می باشد که برای این منظور از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بهره گرفته شده است. منطقه مورد مطالعه د رمختصات جغرافیایی 5/51 تا 5/35 درجه طول شرقی و 33 تا 34 درجه عرض شمالی واقع شده است. این حوضه از شمال به حوضه آبخیز دریاچه نمک، از شمال شرقی و شرق به حوضه دشت کویر (ریگ زرین) در غرب به حوضه آبخیز زاینده رود و از جنوب به حوضه کویر سیاه کوه محدود می شود. شهرستان اردستان در محدوده آب و هوای بیابانی ایران واقع شده است از مشخصات این نوع آب و هوا تابستان های گرم و خشک و زمستان های سرد و خشک و تغییرات شدید درجه حرارت در بین فصول و شبانه روز می باشد. میزان بارندگی بین 50 تا 150 میلمتر و متوسط درجه حرارت آن 17 درجه برآورد شده است. در این تحقیق برای بررسی روند تغییرات و رسم منحنی های ایزوپیز از نرم افزار ArcGIS و برای ترسیم تصویر سه بعدی سفره آب زیرزمینی از نرم افزار Surfer استفاده گردید. با توجه به نتایح بدست آمده از تفسیر منحنی های ایزوپیز سطح سفره از سال 1375 تا 1385 یک روند سریع نزولی را طی کرده که علت آنرا می توان عدم مدیریت جامع و کامل سازمانهای مسئول نظارت بر میزان آب برداشتی از سفره آب زیر زمینی این منطقه دانست