ریوفه عابدینی - استادیار دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری
کامبیز پورطهماسبی - استاد دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی
اصغر طارمیان - دانشیار دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی

تمایز سلول های چوبی بعد از گذراندن مرحله کامبیومی شامل مراحل متفاوت میباشد. ساز و کار پیچیده مراحل تمایز منشا بسیاری از ویژگی های چوب است. زمانبندی تشکیل چوب، تخمین هر دوره از فازهای تشکیل چوب را امکان پذیر میسازد. مدت و سرعت فعالیت کامبیوم تاثیر مهمی در مقدار تولید چوب در طی فصل رویش دارد. از سوی دیگر شکفتن جوانه ها و تغییرات برگ ها مهمترین تغییرات فنولوژیکی است که در طی فصل رویش در درخت اتفاق می افتد. فنولوژی برگ ها و جوانه ها میتواند معرف فازهای مختلف فرایند تشکیل چوب و رشد درون سالی درخت باشد. در تحقیق حاضر پنج درخت شش ساله دست کاشت صنوبر Populus alba از مزرعه موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع ایران واقع در کرج انتخاب شد. روش ریزنمونه برداری توسط دستگاه تروپار و با فاصله زمانی هر سه هفته یک بار برای بررسی مراحل مختلف تشکیل و بلوغ سلول در طی فصل رویش به منظور زمانبندی تمایز سلولی در درختان صورت گرفت. نمونه ها بعد از اشباع و تثبیت در پارافین، با استفاده از میکروتوم چرخشی اتوماتیک مقطع برداری شدند و توسط مخلوطی از سافرانین و آسترابلو رنگ آمیزی شدند. همزمان تغییرات فنولوژیکی درختان در جوانه و برگ ها با تهیه عکس ثبت گردید. نتایج نشان داد حداکثر تعداد سلول های کامبیومی و سلول های فاز انبساط سلولی در تاریخ 12 اردیبهشت (اول می) وقتی که برگ ها کاملا گسترده شده بودند، اتفاق افتاد و زمانی که برگ ها رو به زردی نهادند، فعالیت کامبیوم متوقف شد. بر اساس نتایج این تحقیق تنها با مشاهده فنولوژی (ظاهر) درختان میتوان پی برد در چه مرحله ای از تشکیل چوب هستند.

زمان بندی، تشکیل چوب، فنولوژی، فصل رویش، تمایز سلولی