احمدرضا کلماتی - دانشجوی دکتری بیابانزدایی دانشکده مرتع و آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
محسن حسینعلی زاده - عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
علی محمدیان بهبهانی - عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
حسن رضایی - عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

اغلب منشا گرد و خاکهای جوی ناشی از عمل فرایند فرسایش بادی و به صورت طبیعی میباشد، اما گاهی این ریزگردها دارای منشا صنعتی و ناشی از فعالیت واحدها و صنایع مختلف در طی فرایند تولید میباشد که این نوع گرد و خاک به ریزگرد صنعتی مرسوم میباشد. از جمله این صنایع، سنگشکن-ها هستند که مواد اولیه آنها از معادن به این محلها منتقل و طی فرایند کوبیده شدن و خردایش به قطعات کوچکتر و در نهایت به شن و ماسه یا پودر آهک یا گچ تبدیل میشوند. هدف از این پژوهش بررسی وضعیت غبار محیطی در چهار ایستگاه سنگشکنهای بوکسیت، آهک، سد باطله گل قرمز و نمک کربنات سدیم کارخانه آلومینای جاجرم بر کیفیت هوا و خاک سطحی منطقه مورد مطالعه میباشد. بنابراین در این مطالعه بعد از نمونهبرداری خاک از مجاور چهار ایستگاه، فلزات سنگین با استفاده از روش ICP سنجش گردید که با توجه به تطابق با استاندارد کیفیت منابع خاک سازمان حفاظت محیط زیست، فلزات سنگین نیکل، وانادیوم، کروم و آرسنیک بالاتر از حد استاندارد بودند. سپس میزان گرد و غبار ناشی از این دو ایستگاه در دو نوبت(96/6/3 و (96/6/12 در مجموع در 130 نقطه با دستگاه Dusttrak اندازه گیری شد. این سنجش در پیرامون سنگشکنهای بوکسیت و سنگشکن آهک در امتداد باد غالب و باد فرساینده اصلی محلی با دو ترانسکت با طولهای مختلف صورت پذیرفت. نتایج نشان دهنده آلایندگی غبارمحیطی بالای سنگ-شکنهای بوکسیت(متوسط 804/5 میکروگرم بر متر مکعب در تاریخ 96/6/3 و 702/9 میکروگرم بر متر مکعب در تاریخ (96/6/12 و آهک(متوسط 966/7 میکروگرم بر متر مکعب در تاریخ 96/6/3 و 537/2 میکروگرم بر متر مکعب در تاریخ (96/6/12 و آلایندگی بوکسیت به لحاظ آلودگی به فلزات سنگین چون آرسنیک، نیکل، وانادیوم، کروم بود.

سنگ شکن بوکسیت؛ فلز سنگین؛ غبار محیطی؛ کارخانه آلومینا