حمیدرضا ناصری - دکترای هیدروژئولوژی، عضو هیات علمی دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید

سد و نیروگاه کارون 3 در فاصلۀ 28 کیلومتری شرق شهرستان ایذه در کوه های بختیاری از سلسله جبال زاگرس مرکزی واقع شده است . جهت کلی جریان رودخانۀ کارون در محدوده سد و مخزن آن منطبق بر روند کلی زاگرس از جنوب شرق به شمال غرب است. ساختگاه سد بر روی یال جنوب غربی تاقدیس کیف ملک قرار دارد. امتداد این تاقدیس شمال غرب جنوب شرق می باشد و طول آن بین 20 تا 30 کیلومتر است . تاقدیس کیف ملک نامتقارن است بطوری که شیب یال جنوب غربی آن حدود 80 درجه و شیب یال شمال شرقی آن بین 30 تا 50 درجه متغیر است. در شمال شرقی این تاقدیس، ناودیس ده زیر قرار دارد.عرض این ناودیس بین 300 تا 500 متر و طول آن حدود 10 کیلو متر است . لایه ها در قسمت شمال شرقی ناودیس ده زیر به صورت برگشته است بطوری که شیب لایه ها در هردو طرف ناودیس به طرف شمال شرق می باشد. دره ده زیر از واحد های سازن د آسماری فوقانی (4b) با تناوب شیل و مارن ضخیم لایه همراه با میان لایه های آهک مارنی و آهک و همچنین بخش تحتانی سازند آسماری (4b) با تناوب آهک های ضخیم تا متوسط لایه و آهک های مارنی تشکیل شده است. حاشیۀ شمالی دره توسط لایه های برگشتۀ واحد 4a و با شیب حدود 40 تا 80 درجه شکل گرفته است. چشمۀ ابوالقاسم در امتداد شمال غربی دره ده زیر و در دامنۀ جنوب غربی کوه اوند قرار دارد. این چشمه در مرز تماس لایه های آهکی 4a,4b سازند آسماری در سطح ظاهر شده است. این چشمه دارای سه مظهر می باشد. دبی چشمه قبل از آبگیری مخزن سد بین 60 تا 1300 لیتر بر ثانیه در طی سال متغیر بوده است. در ناودیس ده زیر دو سیستم کارستی تقریبا مستقل از یکدیگر وج ود دارد : الف - یال شمال و شمال شرق ناودیس که عمدتا توسط چشمه ابوالقاسم زهکشی میشود، ب - یال جنوب و جنوب غربی ناودیس ( یال شمال شرقی تاقدیس کیف ملک ) که یک سیستم کارستی نه چندان مهمی را تشکیل داده است . عمق کارست در محدوده دره ده زیر توسط سطح اساس فرسایش محلی و کف هیدرولوژیکی منطقه کنترل می گردد . این عمق بر سطح تماس سازند های آسماری و پابده منطبق می باشد.با توجه به ضخامت قابل توجه سازند آسماری در محدوده دره ده زیر، کارست ده زیر را می توان از نوع عمیق در نظر گرفت.