نیلوفر نجفی نهر - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری گروه معماری و شهرسازی ، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
میرسعید موسوی - استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

محلات شهری نقش اساسی در حیات و زوال شهرها ایفا می کنند و کالبد محلات نیز از حیث تعلق ساکنین به محله جان میگیرد. علاوه بر این حس هویت و تعلق اجتماعی در محلات شهری بهعنوان ضرورتی انکارناپذیر در سرزندگی و بقای آنها تلقی میشود. امروزه ویژگی های کالبدی محلات مشهد به گونه ای نمود پیداکرده که به نظر میرسد با بحران کم رنگ شدن تعاملات اجتماعی و به دنبال آن کاهش حس تعلق ساکنین مواجه هستیم. تحقیق حاضر تلاشی است برای امکانسنجی هویت پایداری محلات کیفیت زندگی بر اساس شاخصهای اجتماعی و کالبدی در چهار بعد رعایت اصول شهرسازی و قوانین شهری درزمینه ساختمانسازی (بر اساس معیارهای مقاومت، نوع مصالح، میزان بلندمرتبه سازی و...)، نوع کاربریها غالب و تغییر آن، میزان مشارکت ساکنین با مسیولین و مدیران درزمینه ارایه خدمات شهروندی و رضایت ساکنین (درزمینه ارایه خدمات بهداشتی، فضای سبز و امکانات تفریحی و ...) بر اساس پژوهش های انجام شده، در تاریخ شهر و معماری گذشته ایران، مردم با قرار گرفتن در سلسله مراتب شهر، خود و محیط زندگی خود را بیش تر شناخته، آن را درک کرده، برایشان با معنا بوده و با آن انس و الفت بیش تری نسبت به اکنون پیدا می کرده اند. امروزه در این سلسه مراتب، مقیاس میانی یا محلات و مراکز محلات، که به عنوان فضای بینابینی پیوند دهنده مجموعه شهر و زندگی خصوصی مردم بوده اند، کمرنگ تر شده اند. بر اساس دیدگاه مشترک نظریه پردازان، در شهرهای امروزی تعاملات شهروندی نیازمند فضاهای عمومی و زنده شهری که مبتنی بر الگوهای فرهنگی، رفتار و فیزیکی محله بوده و در جهت پیشبرد امور کالبدی و غیرکالبدی، شهروندان ار در یک محیط شهری در تعامل سازنده و پایدار با هم نوعان خود قرار می دهند. هدف اصلی پژوهش، دستیابی به راهکارهای طراحی فضاهای اجتماع پذیر و مشارکتی است، که منجر به افزایش تعاملات اجتماعی ساکنان گردد.

طراحی محله ، تعاملات اجتماعی ، ساختار ، طراحی شهری