جعفر عموری - دبیر آموزش و پرورش ناحیه ۲ اهواز - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب - دانشگاه آزاد آبادان
صادق هاشمی امجد - مدرس دانشگاه پیام نور اهواز
محمد بروایه - مدرس دانشگاه علمی کاربردی اهواز

اندلس (اسپانیا) در جنوب غربی اروپا، در شبه جزیره ایبری، کنار اقیانوس اطلس به دریای مدیترانه و خلیج بیسکاری واقع شده است، آغاز انتشار علوم مختلف در اندلس و رهایی آن از اوج نادانی و گمراهی به فتح اسلام در آن سرزمین برمی گردد . در این میان علم زبان عربی عموما و علم نحو خصوصا بیشتر از سایر علوم مورد توجه و اهتمام اندلسیان قرار گرفت. از عوامل مهم و اساسی در گسترش و توسعه نحو در اندلس می توان مواردی همچون سفرهای علمی، مهاجرت، تشویق حاکمان و پادشاهان اشاره کرد. اندلسیان به شیوه های مختلف، آزادسازی نحوه عربی را در دستور کار خود قرار دادند از مهم ترین این شیوه ها می توان به تالیف کتب نحوی مختصر اوباما شرح توتو به نحوی مشرق زمین، ایجاد مناظره های نحوی، به نظم درآوردن قواعد نحوی، حاشیه نویس در تالیفات نحوی و رد نظریه عامل اشاره کرد. ابن مضاء قرطبی با تالیف کتاب ( الرد علی التحاه) بیشترین سهم را در زمینه قیام در علل نهایی و رد نظریه عامل داشته است. هدف این پژوهش بررسی دیدگاه های ابو حیان اندلسی در زمینه آزادسازی علم نحو براساس روش توصیفی - تحلیلی است. ابو حیان اندلسی مشهورترین اندلسی است که به پیروی از ابن مضاء در زمینه آزادسازی نحو به ارایه راهکار برای جانشین قرار دادن نظریه عامل و تقدیرات پرداخت.

اندلس، علم نحو، رد نظریه عامل، ابوحیان اندلسی