سیدمهدی قویدل - کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی - دادستان شهرستان زرند-کرمان –کرمان –ایران
زهرا قنبری زرندی - عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور کرمان –کرمان- ایران

خشونت از جمله مشکلات عمده جامعه است که امروزه درحال افزایش است. بر همین اساس، پژوهش حاضر به بررسی عوامل اجتماعی، خانوادگی و فردی موثر بر خشونت نوجوانان و جوانان پرداخته است. برای بررسی عوامل اجتماعی سازه ی مشکلات با همسالان استفاده شده است که می تواند موجب تنش بین بین فردی و شکل های مختلفی از خشونت شود. از سبک دلبستگی به عنوان سازه ای برخاسته از خانواده استفاده شده است که یک مشخصه ی تحولی به شدت متاثر از شرایط و تعاملات خانوادگی است و بر سلامت یا آسیب زا بودن تعاملات و کارکردهای میان فردی و اجتماعی بعدی تاثیر زیادی دارد. در نهایت، جهت بررسی عوامل فردی از سازه های تنظیم شناختی هیجان (سازگارانه / ناسازگارانه) و مهارت های حل مساله ی اجتماعی (راهبرد منطقی/ راهبرد تکانشی) استفاده گردید که به نظر می رسد میانجی گر تاثیرات عوامل تحولی - خانوادگی و اجتماعی بر خشونت ورزی فرد باشند. پژوهش مقطعی - توصیفی حاضر از طرح همبستگی مبتنی بر تحلیل مسیر برای بررسی مدل علی روابط میان متغیرها استفاده کرد. جامعه ی آماری پژوهش، افراد دارای سابقه نزاع و ضرب و جرح شهرستان زرند (استان کرمان) و در دامنه ی سنی 20 تا 45 سال بودند (آذر و دی ماه 1396). نمونه ی پژوهش با روش دردسترس با همکاری و هماهنگی نیروی انتظامی و زندان شهرستان زرند، انتخاب گردید. تعداد نمونه ی انتخاب شده شامل 210 آزمودنی بود که پس از بررسی مفروضه های آمار پارامتریک آزمون مدل علی 25 آزمودنی از تحلیل حذف شدند (23 نفر به دلیل داده های گم شده ی بسیار زیاد و 2 نفر به دلیل داده های پرت) و 185 آزمودنی وارد تحلیل نهایی شدند.. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه پرخاشگری باس و پری، پرسشنامه دلبستگی کولینز و رید، شاخص روابط با همسالان هادسون، فرم کوتاه پرسشنامه نظم جویی هیجانی گارنفسکی و کرایج و فرم کوتاه پرسشنامه حل مساله ی اجتماعی دزاریلا استفاده شد. در نهایت، داده های گردآوری شده جهت غربالگری اولیه و تحلیل نهایی، با استفاده از نرم افزار 23-Spss و نرم افزار ایموس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها، ابتدا مفروضه های آزمون پارامتریک بررسی شد. پس از بررسی و تایید شدن مفروضه های مدل علی تحلیل مسیر، برازش این مدل بررسی، اصلاح و تایید شد. اما به دلیل معنادار نبودن برخی از ضرایب مسیر، متغیر دلبستگی ایمن و سایر مسیرهای غیرمعنادار از مدل حذف شدند و مجددا برازش این مدل نهایی بررسی و تایید شد. در مدل نهایی، دلبستگی ناایمن هم به صورت مستقیم و هم به واسطه ی تنظیم هیجان سازگارانه دارای اثر علی معناداری بر خشونت بود. همچنین، مشکلات با همسالان هم به صورت مستقیم و هم به واسطه ی تنظیم هیجان ناسازگارانه، حل مساله ی منطقی و حل مساله ی تکانشی دارای اثر علی معناداری بر خشونت بود. به طور کلی، مدل حاضر توانست حدود 48 درصد از واریانس خشونت را تبیین کند. بنابراین، پیشنهاد می شود برای پیش گیری از زمینه های تحولی، خانوادگی و اجتماعی سوق دهنده ی نوجوانان به سمت رفتارهای خشونت آمیز و پرخاشگرانه، آموزش هایی در مورد سبک های فرزندپروری و تحول فرزندان به خانواده ها مخصوصا خانواده های در معرض خطر داده شود. همچنین، پیشنهاد می گردد که در مورد راهبردهای تنظیم هیجان و شیوه های حل مساله ی سازنده، آموزش های لازم و کاربردی به نوجوانان و جوانان دارای خشونت های رفتاری ارایه گردد.

خشونت، حل مساله، تنظیم هیجان، همسالان، سبک دلبستگی، نوجوانان و جوانان