پیشگیری از خشونت جنسی علیه زنان در شبکه های اجتماعی مجازی

خشونت علیه زنان و دختران پدیده شوم و نفرت انگیزی هست که از گذشته تاکنون چه در محیط خصوصی (خانه پدر یا شوهر) و چه در محیط عمومی (اجتماع) وجود داشته و در قالب ناهنجاری های گوناگون موجب آسیب های جسمی و معنوی به آن ها گردیده است. نتایج بسیاری از پژوهش ها نشان می دهد که خشونت علیه زنان در خانواده و اجتماع ، سبب تشویش، حس حقارت و درنهایت خودکشی می گردد. یکی از مهم ترین اقسام این پدیده، خشونت جنسی علیه زنان و دختران هست که در شکل جرایم شاخصی همچون تجاوز به عنف، آزار جنسی و هتک حیثیت جنسی هم در زندگی زناشویی و روابط فامیلی و هم روابط غیر فامیلی تحقق پیدا می نماید. با پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات و پدیداری فضای مجازی، ارتباطات انسانی در این حوزه به روش های نوین و خارج از قیدوبندهای موجود در فضای واقعی قابلیت تحقق پیدا نموده است؛ محصول جدید فناوری در حوزه ارتباطات، شبکه های اجتماعی و پیام رسان های نوین به ویژه مبتنی بر تلفن های همراه هوشمند می باشند که با توجه به ویژگی های خاص فضای مجازی همچون: غیرملموس بودن، گستردگی، جهان شمول بودن، پوشیده بودن و با ایجاد امکانات فناورانه تعاملی و دسترس پذیری آسان، قالبی جدید در روابط اجتماعی به وجود آورده اند. این شبکه ها در عین برخورداری از آثار مثبت، در بعد منفی موجب پدیداری اشکال نوین رفتار های خشونت آمیز جنسی و یا تسهیل وقوع جرایم کلاسیک در این زمینه علیه زنان گردیده اند؛ رفتار هایی چون آزار و تعقیب ایذایی جنسی و هتک حیثیت جنسی که در این فضا و در قالب های گوناگونی به راحتی توسط مجرمین ارتکاب می یابد. از سویی گمنام بودن مجرمین در این فضا و هویت کاذب آن ها و از سویی دیگر طبیعت زنانه و احساس ترس و شرم آن ها، گزارش و پیگیری این جرایم را در عمل با سختی های زیادی روبرو کرده است. در اسناد بین المللی و در قوانین کشور ها ازجمله ایران نیز متاسفانه به مسیله خشونت جنسی علیه زنان در فضای مجازی توجه افتراقی نشده و آنچه بیشتر مدنظر بوده حمایت از اطفال در این حوزه بوده؛ ازجمله کنوانسیون جرایم سایبری بوداپست 2001 که به حمایت از اطفال در مقابل سوءاستفاده جنسی و هرزه نگاری در فضای مجازی می پردازد. اما سازمان ملل متحد اخیرا در گزارشی در رابطه با خشونت علیه زنان در فضای مجازی ازجمله خشونت جنسی به کشور ها هشدار داده و پیش بینی نموده: عدم مقابله و برخورد جدی با معضل خشونت سایبری، در بهره مندی و تعداد کاربران زن و دختر در سراسر جهان تاثیر قابل ملاحظه ای خواهد گذاشت و در نتیجه زنان و دختران از امکانات مزبور در راستای ارتقای توانمندی خود محروم می شوند. در این گزارش آمده حدود 73 درصد از زنان با اشکالی از خشونت آنلاین مواجه بوده یا آن را تجربه کرده اند. بنابراین در این پژوهش مبتنی بر روش توصیفی با هدف تحلیل جرم شناختی خشونت علیه زنان در فضای مجازی، ابتدا با تاکید بر پدیده نوین خشونت جنسی علیه زنان در فضای مجازی به تعریف این نوع از خشونت و سپس به علت شناسی و نهایتا به ارایه راهکار های پیشگیرانه وضعی و اجتماعی در جلوگیری از وقوع آن پرداخته شده است. در این قسمت پالایش محتویات مستهجن شبکه های اجتماعی و آموزش سواد مجازی به عنوان مهم ترین راهکارهای پیشگیرانه مطرح شده است.

Keywords:

پیشگیری , خشونت جنسی , زنان , شبکه های اجتماعی مجازی