لیلا روستایی پاتپه - دکترای فلسفه دین دانشگاه تهران عضو هیات علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه پیام نور کرمانشاه

یکی از سوالاتی که همواره دهن بشر را به خود جلب کرده ، این است که چرا جهان بگونه ای آفریده شده که دارای این همه شرور و نقایص باشد این سوال حتی بعد از پذیرفتن اینکه منشا انتزاع شر عدم است نیز مطرح میشود زیرا می توان گفت چرا جهان بصورتی آفریده نشده که جای این اعدام را وجودات گرفته باشند. پاسخ به این سوال از دقت در ویژگی های ذاتی جهان طبیعت بدست می آید توضیح آنکه تاثیر و تاثر موجودات مادی در یکدیگر و تغییر و تحول و تضاد و تزاحم از ویژگی های ذاتی جهان مادی است بگونه ای که اگر این ویژگی ها نمی بود چیزی بنام جهان مادی وجود نمی داشت به دیگر سخن نظام علی و معلولی خاص در میان موجودات مادی نظامی است ذاتی که لازمه سنخ وجودهای مادی می باشد پس یا باید جهان مادی با همین نظام بوجود بیاید و یا اصلا بوجود نیاید اما علاوه بر اینکه فیاضیت مطلقه الهی اقتضای ایجاد آن را دارد ترک ایجاد آن خلاف حکمت نیز هست زیرا خیرات آن بمراتب بیش از شرور بالعرضش می باشد بلکه تنها کمالات وجودی انسانهای کامل بر همه شرور جهان برتری دارد. مساله ی شردر عالم طبیعت یکی از مهم ترین مسایلی است که ذهن و جان اندیشمندان دینی و متالهان را به خود مشغول داشته است چرا که از دیرباز هم ملحدان همواره در انکار خداوند بدان متوسل شده اند و هم مومنان در پی فهم چیستی و چرایی آن خود را رنجه داشته اند. به همین دلیل نیز فیلسوفان و متکلمان اسلامی از همان ابتدا کوشیده اند تا بر اساس مبانی عقلانی، فلسفی و وحیانی خود تبیین و توجیهی برای آن فراهم آورند. در دوران معاصر مرحوم مطهری به طور خاص کوشیده اند تا از موضع یک فیلسوف مسلمان و با توجه به آرای اسلاف فیلسوف خود این مساله را بررسی کنند. در این مقاله به اختصار به بیان بخشی از تلاش ایشان در فروگشودن گره این مساله می پردازیم.

شر، جهان مادی، خدا، راز و فواید، عدم