حبیب جدیدالاسلامی قلعه نو - استاد ادبیات فارسی ، واحد زاهدان ،دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان،ایران
منیژه همراه - دانشجوی دکتری ادبیات فارسی،واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان،ایران

صور گوناگون خیال در همه زبان ها و دوره ها، زمینه اصلی شعر را نشان می دهد. شاعر با بهره از زبان وصفی یا مجازی و به فراخور مضمون مورد نظر خود در انواع شعر طبع آزمایی می کند. یکی از مضامین مهم شعری، مرثیه است که در سوگ کسان یا در مصیبت ایمه معصومین علیهم السلام به ویژه امام حسین (ع) و یاران او سروده شده است. محتشم کاشانی پرآوازه ترین مرثیه سرای شیعه در دوره صفوی است و سبک جدیدی در سرودن اشعار مذهبی به وجود آورد که الگوی شاعران پس از او نیز قرار گرفت. مساله مورد مطالعه در این نوشتار بررسی جنبه زیبایی شناسی از نظر میزان کاربرد صور خیال در مرثیه محتشم به روش تحلیلی توصیفی و هدف از تحقیق تبیین علت تاثیرگذاری و ماندگاری این مرثیه است. نتیجه تحقیق میزان قابل ملاحظه ای از تصویرسازی های محتشم را با به کارگیری شگردهای ادبی صور خیال نشان می دهد به گونه ای که بیتی خالی از این صور و آرایه ها نیست؛ از آن میان، استعاره سپس تشبیه بیشترین کاربرد و مجاز، کنایه و تشخیص به نسبت برابر در برجسته سازی تصاویر به کار رفته و چنین می نماید که غیر از مضمون، استفاده از صوری چون استعاره و تشبیه از علل عمده شهرت و تاثیرگذاری شعر محتشم است.

مرثیه، صور خیال، محتشم کاشانی، مصیبت کربلا