ناهید خانبابایی - مدیر مرکز روانشناسی فرحبخش
مرسده قزاق - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی دانشگاه پیام نور جنوب
فرزانه آب روشن - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی دانشگاه آیت الله آملی

در زمینه شیوه فرزندپروری بر مبنای دسته بندی بامیراد والدین در یکی از چهار دسته مقتدر، آسان گیر، مستبد، و بی تفاوت قرار می گیرند. در این مقاله مروری بر مطالعات گوناگون گردیده اس تا با کنار هم قرار دادن آنها تصویری جامع تر از اثرگذاری هر یک از این شیوه ها بر فرزندان بدست آید. در این میان تاکید بیشتر بر روی پژوهش های اخیر بوده است. در بررسی های مختلف، عمدتا سبک مقتدرانه و بعضا سبک آسان گیرانه منجر به بالاترین امتیازات فرزند در زمینه های سلامت روان، موفقیت تحصیلی، عدم ابراز مشکلات اجتماعی، خودکارآمدی بالا، اعتماد به نفس و غیره گردیده است. در اغلب مطالعات، شیوه تربیت مستبدانه و بی تفاوت بدترین نتایج درازمدت را بر روی پارامترهای اندازه گیری شده در نوجوانان و جوانان نتیجه داده اند. با اینحال، به چند نکته در این مقاله پرداخته شده است. اول، بعضا مرز مشخصی بین این دسته ها وجود ندارد به ویژه در زمینه مفهوم اقتدار. به عبارت دیگر، برخی از والدین که در دسته بندی مقتدر جای دارند به وضوح تمایل به استبداد و برخی نیز میل به آسان گیری دارند. دوم، مطالعات مختلف نتایج بعضا متضادی ارایه داده اند به نحوی که برخی شیوه آسان گیرانه را از مخرب ترین و برخی مفیدترین یافته اند. این تفاوت ها می تواند ناشی از مرزبندی متفاوت در تشخیص سبک فرزندپروری والدین باشد، ولی فرهنگ خانواده ای مورد مطالعه نیز بسیار حایز اهمیت است. مقایسه تحقیقات مختلف نشان می دهد که شیوه فرزندپروری مطلوب در کشورهایی با فرهنگ بریتانیایی عمدتا مقتدرانه، در کشورهایی با فرهنگ گرم (اسپانیا) اغلب آسان گیرانه و در فرهنگ های استبدادی مانند چین، آمریکایی آفریقایی ها و کشورهای عربی غابا مستبدانه می باشد. سوم، تضاد بین محیط مدرسه و خانواده نیز اهمیت بسزایی دارد. آسیب های روحی در کودکانی با خانواده های آسان گیر که در مدارس (یا جوامع) مستبد حضور روازنه دارند و همچنین کودکانی با تربیت مستبدانه که در مدارسی با محیط بازتر تحصیل می نمایند، به وضوح بالاتر از سایرین گزارش شده است.

فرزندپروری، مقتدرانه، آسان گیرانه، مستبدانه، عزت نفس