مژگان قربان زاده - مربی گروه مهندسی معماری، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران کارشناسی ارشد معماری منظر
مهرنوش گلیانی - کارشناس معماری، دانشگاه بجنورد

انسان موجودی اجتماعی آفریده شده و همین امر ضرورت ایجاد ارتباط و انتقال پیام را ایجاب می کند. از نقاشی ها و کنده کاری های به جامانده از انسان های نخستین در دل غار ها، ما به بخش اعظمی از شیوه زندگی آن ها پی می بریم. پیش از اختراع خط، بشر تنها با نمادها و نقاشی پیام های خود را به صورت مصور به دیگران انتقال می داد. حتی بعد از اختراع خط، حضور نمادها و استفاده از آن ها نه تنها کاسته نشد بلکه امروزه یک امر مهم تلقی می شود، چراکه استفاده از یک آرکی تایپی یا کهن الگو می تواند حاوی پیام هایی باشد که اگر بخواهیم آن ها را به صورت نوشتاری درآوریم شامل جملات و سطرها توضیحات می شود، درصورتی که با استفاده از یک نماد می توان به راحتی آن مفهوم را انتقال داد. امروزه در عصر ارتباطات، هرلحظه حجم عظیمی از اطلاعات به سمت زندگی روزمره ما سرازیر می شود، شناخت نمادها یک ضرورت است چراکه نه تنها در زندگی شخصی یک فرد ودید اجتماعی مردم به آن شخص اثر می گذارد بلکه در سطح وسیع تر جنبه ملی، فرهنگی و مذهبی دارد. امروزه معماری مدرن در اقصی نقاط ایران در حال گسترش است و دیگر اثری از به کارگیری نمادهای بومی در معماری ایران امروز نیست و یا به حداقل ممکن رسیده است. حتی در روستاها که منبع غنی از فرهنگ و نمادهای بومی به حساب می آید، حضور نمادهای فرهنگی و بومی بسیار کمرنگ شده و آن ها را به مرز نابودی هدایت می کند. شناخت و معرفی این نمادها و آرکی تایپی ها جان تازه ای به حال و هوای معماری این روزها می بخشد. آیا آرکی تایپ ها بر نماد های ایران باستان نیز یافت می شود این آرکی تایپ ها در چه نماد های ظهور پیدا کرده اند روش پژوهش در این مقاله، توصیفی – مروری است و هدف اصلی این تحقیق، بررسی و معرفی نمادهایی در ایران باستان است که برگرفته از آرکی تایپ ها یا کهن الگوهاست تا با شناخت بهتر نمادهای آرکی تایپی، گامی موثر در حفظ و احیای فرهنگ غنی ایران از طریق احیای نمادها در طراحی معماری معاصر بردارد.

نماد باستانی، فرهنگ بومی، معماری، آرکی تایپی