فرشاد نوریان - دانشیار دانشکده شهرسازی، دانشگاه تهران،تهران، ایران
رضا قاضی - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران،تهران، ایران

امروزه به دلیل قرارگیری اکثر شهرهای ما بر روی گسل های مستعد از یک طرف و ضعف نظام برنامه ریزی شهری از طرف دیگر به شدت در معرض خطرات زلزله و آسیب های ناشی از آن قرار دارند. اگرچه محققان تاکنون این مهم را در بافت های مساله دار و فرسوده شهری متناوبا مورد بحث و بررسی قرار داده اند، اما این گونه به نظر می رسد که بافت های برنامه ریزی شده شهری که قدمت آنها به دهه های اخیر برمی گردد به دلیل عدم توجه به اصول کاربری زمین و عدم نظارت ساختاریافته بر روی ساخت و ساز در این نواحی نیز از خطرات و آسیب های ناشی از زلزله در امان نیستند. لذا مطالعه حاضر بر آن است تا با تکیه بر روش تحقیق کمی و رویکرد توصیفی - تحلیلی، ابتدا معیار ها و شاخص های اثرگذار بر آسیب پذیری لرزه ای بافت های شهری را شناسایی نماید و سپس با جمع آوری داده های آنها به شیوه اسنادی، به تحلیل آنها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در محله استاد یوسفی مشهد که یکی از محله های برنامه ریزی شده هست، بپردازد. نتایج بررسی ها نشان می دهند که آسیب پذیری محله مطالعاتی در سطح متوسط رو به بالا بوده به طوریکه حدود 56 درصد از مساحت کل محله در دسته خطرپذیری متوسط و بالا قرار دارد. از دیگر یافته ها میتوان گفت، اگرچه بافت های برنامه ریزی شده در بسیاری از شاخص های کالبدی مثل عمر ابنیه، کیفیت بنا و ... وضعیت مناسبی به لحاظ خطرپذیری دارند ولی به سبب وجود تراکم بالای جمعیت و کاربری های آسیب رسان و ... دارای آسب پذیری نسبتا قابل توجهی هستند که بایستی در توسعه های جدید شهری مدنظر مدیران و توسعه دهندگان شهری قرار گیرد.

کاربری زمین، لرزه خیزی، بافت برنامه ریزی شده، محله استادیوسفی مشهد