ساناز آقایی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران،
حسن رضایی - استادیار گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران،
وحید صدرام - استادیار دانشکده ی معماری و شهرسازی، دانشگاه حکیم سبزواری

آثار هنری همواره بیانگر فرهنگ هر قوم بوده است و می توان از طریق آن به هویت فرهنگی جامعه پی برد. پوشاک، به عنوان یکی از آثار ارزشمند هنری همواره در ایران مورد توجه بوده است. در ایام کهن، پوشاک عامل معرف ملت ها در این سرزمین بوده و علی رغم تنوع و گوناگونی متناسب با گروه های اجتماعی، از اصول تعریف شده ای برخوردار است. در مقاله ی حاضر، نقش ونگار کارشده بر روی پارچه های پوشاک ایرانی بررسی شده است. این نگاره ها تنها برای زیبایی نبوده و مفاهیمی نهفته در خود دارند، خصوصا باورهای مذهبی در شکل گیری آن ها بسیار دخیل بوده اند. تکرار این طرح ها در دوره های متفاوت تاریخ و همچنین کاربرد آن ها در آثار مختلف، بیانگر اهمیت آن ها است. نقوش، علاوه بر مفاهیم معنایی، بیانگر ساختارهایی بصری هستند که در طراحی آن ها صورت گرفته است. نحوه ی ترکیب و تلفیق عناصر مختلف نقوش در هر طرح و همچنین نحوه ی تاکید بر برخی از آن ها، وجود پارچه ها با اشکال هندسی، اصول و قواعدی خاص را بیان می کند. این اصول که بر اساس مفاهیم، باورها و ارزش های فرهنگ ایرانی شکل گرفته اند، علاوه بر آن که در طراحی نقوش پوشاک استفاده شده اند، در بناهای تاریخی خراسان نیز به چشم می خورند. هدف از این پژوهش، معرفی هویت نهفته در پوشاک ایرانی، ایجاد خود آگاهی فرهنگی از طریق مطالعه ی نمادهای نقوش منسوجات ایرانی به عنوان عناصر هویت بخش، تبیین چیستی مفهوم آن ها و همچنین مقایسه ی اصول فرمی نقوش پوشاک با پلان و نمای بناهای تاریخی خراسان از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای به روش توصیفی- تحلیلی است.

پوشاک، معماری، خراسان، نقوش، پارچه