تحلیل کاشی کاری های منظره پردازانه در نماسازی دوره پهلوی اول (محور منتهی به ورودی کنونی بازار وکیل شیراز)

معماری و تزیینات وابسته به آن در سیمای معابر ساخته شده در اوایل دوران پهلوی اول همچنان به نیای قاجاری خود وابستگی هایی داشته اند. این موضوع در مداخلاتی که در سال 1314 یا 1315 در محدوده بازار وکیل شیراز رخ داده نیز قابل مشاهده است که کمتر موضوع پرداخته شده ای است. پژوهش حاضر با روش کیفی در رویکردی توصیفی- تحلیلی به موضوع کاشی کاری های منظره پردازانه در معبر منتهی به ورودی کنونی بازار وکیل می پردازد. از این روی درپی شناخت عناصر ساختاری (ترکیب بندی) کاشی کاری های جداره حدفاصل خیابان طالقانی تا ورودی کنونی بازار وکیل در دوره پهلوی اول است و به تحلیل و شناخت مضامین کاشی کاری های یاد شده می پردازد. نتایج حاصل نشان دادند که به طور کلی 3 دسته کاشی کاری منظره پردازانه در این محدوده قابل شناسایی هستند؛ الف) کاشی کاری های با مضمون شکار که بیشترین شمار مجالس نقش شده را شامل می شوند. شکار شیر، ببر، آهو، غزال، خرگوش با شکارچیانی به صورت پیاده یا سواره (اسب و فیل) و ابزارهایی مانند تفنگ، اسلحه کمری، نیزه و کمان. شکارچیان پیر و جوان و در ملیت های گوناگون ایرانی، فرنگی، عرب و هندی ترسیم شده اند. ب) کاشی کاری های با مضمون ادبی و اساطیری که برگرفته از شاهنامه فردوسی (احتمالا نبرد گرشاسپ با اژدها) و یا هفت پیکر نظامی (دیدار خسرو و شیرین و بهرام و فتنه کنیز) هستند. صحنه شکار با اسبی بالدار و اژدهایی بالدار با سر شیر نیز به جهان اسطوره ای تعلق دارند. د) کاشی کاری های منظره پردازانه اروپایی که هرچند اندک، کوچک و محدود هستند ولی کماکان نشان می دهند که نقاشی های کارت پستالی و تاثیر آنها بر هنر کاشی کاری همچنان در این دوران نیز زنده و قدرتمند بوده است. این دسته از کاشی کاری ها، فاقد جنبه روایی مانند دو نمونه پشین هستند.

Keywords:

بازار وکیل , کاشی کاری , شکار , اسطوره , طبیعت , سیمای معبر