فرهاد زارعی - گروه معماری ، پردیس علوم و تحقیقات تبریز ،دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران گروه معماری ، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
اسدالله شفیع زاده - گروه معماری ، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

پایداری اجتماعی یکی از مفاهیم توسعه پایدار است که از دهه ی 1960 به بعد در برنامه های توسعه کشورهای مختلف وارد شد . اما به دلیل عدم اجماع بر سر مولفه ها وجایگاه آن در میان سایر اجزاء توسعه پایدار ، در عمل به گونه های بسیار متفاوتی با آن برخورد شده است . پایداری اجتماعی نقش مهمی در یافتن راه حل هایی برای تاثیر متقابل گروه های اجتماعی برهم ، ایفا می کند و همچنین طراحی پایدار می تواند منجر به شکل گیری معماری پایدار شود . طراحی معماری می تواند در یافتن راه حلهایی برای تاثیر متقابل گروه های اجتماعی نقش ایفا کند. شهرها جایگاه اصلی فعالیت های انسانی هستند. برای پایداری در شهر باید به جنبه های اجتماعی نظیر ایجاد و حمایت از محیط های انسانی فعال و فضاهای زنده توجه شود. ایستگاه مترو به عنوان فضای عمومی شهری همواره پذیرای جمعیت انسانی بسیاری در روز است از اینرو نادیده گرفتن پتانسیل های تاثیرگذار در تعاملات اجتماعی مناسب می تواند این فضای شهری را به یک معضل شهری تبدیل نماید. در این راستا شناخت و تجزیه و تحلیل و شکل دهی به فضاهای مترو به عنوان فضای شهری پایدار نیازمند شناخت عوامل و فاکتورهای تاثیرگذار بر پایداری اجتماعی و شناخت پتانسیل های طراحی این گونه فضاهاست. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی، سوابق موضوع در قالب تعریف توسعه ی پایدار، جایگاه پایداری اجتماعی در توسعه و نقش معماری در پایداری اجتماعی و معیارهای آن مورد بررسی قرارگرفته و تاثیر هر فاکتور و ارتباط آن با دیگر فاکتورها و راهکارهای دستیابی به هر یک تحلیل گردیده است. از مقایسه ی تطبیقی فاکتورها و راهکارهای ارایه شده و پتانسیل فضایی ایستگاه های مترو، معیارهایی منطبق با ویژگی های فضایی ایستگاه ها استخراج شده است. بر اساس نتایج، چگونگی تاثیر، اهمیت و اولویت فاکتورهای تاثیرگذار در معیارهای پایداری اجتماعی، در سه بخش کالبد، فعالیت و معنا مشخص شده و در نهایت راهکارهایی برای طرحی متناسب با فرهنگ و خواست و نیاز و پیش زمینه ی ذهنی استفاده کنندگان، ارایه گردیده است.

توسعه ی پایدار، پایداری اجتماعی، معماری، فضای عمومی شهری، ایستگاه مترو