یدالله شکری - استاد یار دانشگاه سمنان
پریسا سعیدیان - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

روایت شناسی شاخه ای از مطالعات ادبی است که ریشه در ساختارگرایی دارد و در پی یافتن یک دستور زبان جهانی واحد برای متون روایی مختلف است. ژرار ژنت یکی از روایت شناسان مطرح ساختارگراست که طرح جامع و کاملی برای بررسی متون روایی پیشنهاد میدهد، نظریه پرداز ادبی فرانسوی، نگاهی نو به روایتگری دارد. طبق دیدگاه وی روایتگری ،کنش یا فرایند خلق متن روایی است. داستان پردازی در مثنوی در مقایسه با داستان پردازی سایر متون تعلیمی جایگاهی منحصر به فرد دارد. دراین مقاله مطابق با نظریه ژنت،شخصیت ، رخداد ، مکان ، زمان ، وجه، پرسپکتیو ولحن ، ساختار روایت یکی از داستان های مثنوی مورد بررسی قرار گرفته است تا شگردهای متنوع داستان پردازی مولانا روشن تر شود. با توجه به ارزش والای مثنوی باید اظهار کرد که مثنوی ساختار روایی متنوعی دارد و در تحلیل روایت شناختی داستان ))کلوخ انداختن تشنه از سر دیوار(( الگوی خاصی به کار بسته شده است و هریک از شاخصه های مذکور در بافت داستان مورد تحلیل و واکاوی قرار گرفته اند؛در این داستان نیز همچون سایر داستانهای مثنوی پریشان واری و تعدد قصه های کوتاه در دل مادر قصه وظهور ناگهانی برخی صحنه ها خود نمایی میکند که به تحیر و سردرگمی مخاطب درشناخت راوی،زمان و مکان داستان و شناخت شخصیت اصلی داستان دامن می زند، دراین روایت کنشگر که بر محور تمثیل شکل گرفته است،گفتمان های روایی ،پویایی شخصیت ها ،توصیفات مستقیم و شتاب منفی و کاهنده تاحدود درک و فهم داستان را برای مخاطب تسهیل می بخشد.

روایت شناسی،ژرار ژنت،کلوخ انداختن تشنه از سر دیوار،مثنوی