خلیل بیگ زاده - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی،
احسان زندی طلب - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی،

معراج نامه گونه ای ادبی شناخته در ادبیات جهان و برآمده از جهان بینی دینی و عرفانی است که در ریخت سفرنامه به گزارش سیر و سلوک شخصیتهای روحانی در فراسوی قلمروهای خودآگاهی میپردازد. سیرالعباد الی المعاد سنایی نخستین معراجنامه منظوم در ادب فارسی است که از داستان هبوط آغاز میشود و مراتب نامیه، حسیه و ناطقه را تا بالاترین مراتب عروج درمی نوردد. ضرورت و هدف بازخوانی چنین متونی برپایه نظریه های ادبی تلاشی برای کشف قابلیتها و سنجش معناهای نهفته در آنها و کوششی برای گسترش آگاهی خواننده از متن و نیز بررسی میزان شمول نظریه های جهانی است. جستار حاضربر این پایه سیرالعباد الی المعاد را بر اساس نظریه تک اسطوره جوزف کمبل با رویکردی توصیفی- تحلیلی بررسی کرده که دستاوردهای پژوهش نشان میدهد، خطوط کلی سیر داستان در این معراجنامه با الگوی یادشده تطبیق نسبی دارد و علت اصلی ناسازگاری در برخی مراحل، برآمده از تفاوت میان قهرمان اسطوره ای با قهرمان عرفانی و نیز ضعف در شگردهای روایی مثنوی مورد مطالعه است.

کهن الگو، سفر قهرمان، جوزف کمبل، سنایی، سیرالعباد الی المعاد