حبیب راثی تهرانی - دانشجوی دکتری علوم ارتباطات اجتماعی، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی
عذرا یزدی مهر - دانشجوی دکتری ادبیات فارسی، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

مقاله حاضر که ذیل محور کتابشناسی و معرفی و نقد آثار برجسته سبکشناسی، بلاغت و نقد ادبی پنجمین همایش متن پژوهی ادبی به رشته تحریر درآمده است می کوشد تا با معرفی و مقایسه مختصر دو اثر پیشگام در نقد ادبی، گامی موثر در شناساندن تراث علمی اسلامی در حوزه نقد ادبی بردارد. ضیاءالدین ابناثیر جزری یکی از بزرگترین ادیبان قرن ششم هجری و صاحب کتاب المثل السایر فی الادب الکاتب و الشاعر است که دانشمند بزرگ معتزلی یعنی ابن ابی الحدید شارح نهج البلاغه، کتاب الفلک الدایر در نقد و رد آن نگاشته است. آنچه از معرفی و بررسی این دو اثر و نویسندگان آنها در مقاله حاضر ارایه شده است، سهم بسزایی در تبیین اهمیت مساله نقد ادبی در جامعه علمی قرون ششم و هفتم و همچنین شناسایی شالوده های نظری و کلامی نقد ادبی در حوزه آیات قرآن، حدیث نبوی، متون نظم و نثر عربی و تا حدودی ادبیات تطبیقی عربی و فارسی دارد. این مقاله می کوشد تا با معرفی و بررسی این دو اثر، نقش آنها را در پایه ریزی اساس نقد ادبی و تعیین حدود و ثغور آن تا حدودی روشن سازد.

نقد ادبی، المثل السایر، الفلک الدایر، ابن اثیر، ابن ابی الحدید، ادب عربی