سیر نثر صوفیانه ازقرن پنجم تا هشتم ه ق.

تالیفات صوفیان را می توان به دو گروه اصلی متن های مغلوب و متن های متمکن تقسیم کرد. متن های مغلوب به متونی گفته می شود که حاصل بی خویش نویسی و بدون اندیشه قبلی مولف است. در نقطه مقابل، متون متمکن به متونی گفته می شود که حاصل رونویسی از دفتر کراسه است؛ یعنی مولف با قصد و انگیزه قبلی و با استفاده از متون معتبر پیش از خود و سخنان مشهور بزرگان تصوف و استناد به آیات، احادیث، حکایات و امثال، اثر خود را تالیف می کند. دراین پژوهش برآنیم تا با بررسی پنج اثر از گنجینه آثارصوفیانه که هر کدام به دوره خاص زمانی تعلق دارند، به سیرتطو ر متون متمکن صوفیانه فارسی بپردازیم. روش کار ما در این پژوهش استفاده از شیوه استقرایی است؛ یعنی با تحلیل و بررسی چند اثر واحد از یک مجموعه، به ساختار و اصول کلی آن مجموعه دست یابیم. بدین منظور کارمان را با اولین اثر فارسی مستقل عرفانی به نام کشف المحجوب که در نیمه دوم قرن پنجم هجری تالیف یافته است شروع می کنیم و در ادامه به بررسی کتاب های انس التایبین شیخ احمد جام، صوفی نامه قطب الدین منصور عبادی، مرصاد العباد نجم الدین رازی و در نهایت با بررسی مصباح الهدایه کاشانی که در اوایل قرن هشتم تالیف یافته است کار خود را به پایان می رسانیم. دراین پژوهش هدفمان این است که با بررسی چند اثر شاخص از متون متمکن صوفیانه که بین قرون پنج تا هشت، یعنی دوران اوج تصوف و عرفان اسلامی، تالیف یافته نست به ساختار و سبک کلی نثر صوفیانه برسیم و نیز ببینیم که نثر صوفیانه چه تاثیری بر دیگر متون آن زمان از قبیل علمی، سیاسی و... گذاشته است.

Keywords:

متون فارسی , نثر صوفیانه , سیر تطور , سبک , تاثیر