مریم غفوریان - دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی ره،

افسانه ها، قصه های عامیانه چون روایات حماسی دربردارنده عناصری مشترک با اسطوره ها هستند که ریشه در ناخودآگاه جمعی قومی و بشری دارد. بدین سبب میتوان ردپای عناصر و جلوه های اساطیری را در داستانهای عامه نیز بازیافت. یکی از شخصیتها و عناصر مشترک در اسطوره، حماسه و قصه های عامه سیمرغ است. این عنصر اسطوره ای حتی در ادبیات عرفانی هم جایگاه ویژه ای به خود اختصاص میدهد و کارکردی متفاوت مییابد. سیمرغ در قصه های عامه، متاثر از کارکرد اسطورهای و حماسی اش همچنان با قوت به حضور خود ادامه میدهد. قدرت درمان گری و نشانه پرسوزی آن یادگاری از باورهای اساطیری – حماسی است که در قصه های عامه هم برای سیمرغ حفظ شده است. حضور سیمرغ این مرغ افسانهای و نشانه هایش در قصه های عامیانه نشان میدهد که این چهره با دو نقشویژه اصلیاش جایگاه ویژهای در میان شخصیت های اساطیری، افسانهای وقصه های عامیانه یافته است. یافته ها در افسانه ها و قصه های عامه نشان میدهند که سیمرغ شخصیتی حکیم و خردمند است که از توانی خارقالعاده برخودار است و دو خویشکاری راهنمایی و یاریگری قهرمان را عهده دار است. گاه تنها این خویش کاریها را بسته به نوع چالش قهرمان بر عهده دارد و در چالشهای بسیار دشوار هر دو نقش ویژه را توام با هم به انجام میرساند.

خویشکاری، سیمرغ، قهرمان، راهنمایی، یاریگری و فرهنگ افسانه های مردم ایران