شهرت زدگی در تعریف غزل و خلق غزل پاره در قالب های شعر فارسی

تعریف قالب غزل در ادوار مختلف شعر فارسی متفاوت بوده است. منابع پیشین، سیرتحول غزل را، بیشتر به لحاظ ماهوی بررسیده اند. در تحول شکلی غزل، جدا شدن آن از قصیده و استقلال یا وابستگی ابیات نسبت به هم ارزیابی شده است؛ اما محدودتر شدن قلمرو غزل، هیچگاه مورد بررسی قرار نگرفته است. از قرن هشتم هجری به بعد در تعریف قالب غزل، شهرت زدگی ناشی از آوازه بزرگانی چون حافظ، علت سوگیری اشتباه برخی از نویسندگان کتابهای آموزش شعر، صنایع بدیع و... بوده است. عمده مولفان معاصر نیز به تبع گذشتگان، این مسیر را بدون توجیه علمی پیموده اند. از این زمان به بعد تعدادابیات غزل معمولا بیشتر از چهار بیت معرفی شده و غزل پاره، یعنی غزلهای دو، سه و چهار بیتی که روزگاری جزء غزل بودند، از تعریف امروزی آن خارج شد اما عملا کمترغزلسرایی است که این گونه شعری را بارها تجربه نکرده باشد. اثبات این ادعا، با بررسی غزلهای 27 شاعر نام آشنا و ارایهی اولین اطلاعات آماری در این زمینه، صورت گرفته است. سوگیری اشتباه در تعریف غزل با تاثیر بر ذهن مولفان، شاعران و مخاطبان شعر، سبب جدا شدن محدودهی کمی غزلپاره از غزل، به تاکید کتاب های مرجع آموزش قالبهای شعر فارسی شد. غزلپاره از نظر کیفی نیز با غزل دارای وجوه تمایزی است. امروزه همین تفاوتهای ظاهری، محتوایی و حضور پررنگ غزل پاره در شعر فارسی است که می تواند مبنای زایش قالبی تازه باشد.

Keywords:

غزل پاره , تعریف غزل , شهرت زدگی , قالب های شعر