احمد امیدوار - استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم- دانشکده خمین.

هدف از این پژوهش بررسی و تبیین حالات وقوع ایجاز قصر در قرآن کریم و زبان و ادبیات فارسی و عربی و سازماندهی و قانونمند کردن آن است.برای این منظور از روش اسنادی – کتابخانه ای استفاده شد. با بررسی های صورت گرفته مشخص شد که ایجاز قصر را نیز میتوان همانند ایجاز حذف قانونمند و منسجم ساخت. ازحوزه های وقوع ایجاز قصردر قرآن کریم میتوان این موارد را نام برد: 1 - اشتراک لفظی 2 - صیغه های مشترک )ماننداشتراک اسم مفعول و صفت مشبه در وزن فعیل یا اشتراک اسم مفعول، مصدر میمی، اسم زمان و مکان در یک وزن مانند مستخرج و ......( 3 - الفاظ و صیغه هایی که احتمال دلالات مختلفی دارند 4 - هنجار گریزی و عدول از لفظی به لفظ دیگر 5 - تضمین لغوی 6 - تقدیم و تاخیر 7 - احتمال خبر و انشا بودن کلام در آن واحد 8 - ذکر لفظ عام به جای خاص 9 - اکتساب تانیث و تذکیر مضاف از مضاف الیه 10 - عطف بین دو کلمه متغایر )مثلا چنین به نظر برسد که مفعول به، عطف به حال یا مفعول له شده است ( 11 - جمله های چند معنایی و .... . در این مقاله حالت های وقوع اشتراک لفظی ) همراه با قرینه و بدون قرینه( در بافت متون و چگونگی ارتباط آن با ایجاز قصر تبیین شد.

زبان قرآن، ایجاز، ایجاز قصر، اشتراک لفظی